گل‌فشان‌ها
گل فشانa
a
گل‌فشان پديده‌اي طبيعي و چشمه‌‌وار از مخروط گل رس است كه در صورت ارتفاع يافتن به شكل يك تپه با دهانه‌اي آتشفشان مانند ديده مي‌شود.a
گازهاي متصاعد از زمين تحت تأثير فشار ناشي از فعاليتهاي تكنونيكي يا زمين‌ساختي مرتبط با فرورانش صفحات قاره‌اي و كمربند كوهزايي، در مسير ظهور خود از درزها و شكستگي‌ها، با گل رس همراه شده و مانند يك چشمه از گل پديدار مي‌شوند.a
بيش از 85 درصد از اين گازها را متان و سپس دي‌اكسيد كربن و نيتروژن تشكيل مي‌دهند. فشار گاز و سنگيني گل رس موجب پرتاب مداوم و سپس ايجاد روانه‌هاي گلي سرد مي‌شود كه با انباشته شدن روي هم يك مخروط گلي را پديدار مي‌سازد. بیشتر اوقات فعالیت گل‌فشان آرام می باشد و به آهستگی با خروج گل غلیظ همراه است.a
مايعات همراه گل علاوه بر آب ممكن است گاه شامل مواد اسيدي و يا آب شور و يا سيالات هيدروكربني باشد كه وجود گل‌فشان را با مورد اخير مرتبط مي‌كند. اگر روانه‌هاي گلي گرم باشد مي‌توان علت آن را در رابطه با فعاليتهاي ماگمايي درون زمين دانست.a
در حقيقت ترکیبات بعضی گل فشان‌ها تا حدی مشخص کننده وضعیت درونی زمین از لحاظ وجود منابع آب و نفت و سایر مشتقات هیدروکربنی می‌باشد.a
گل‌فشان‌ها عمدتا در دشت‌ها و جلگه‌های مشرف بر دريا ديده می‌شود و اغلب آنها در فاصله كمی از دريا (حداكثر15تا20 كيلومتر) استقرار يافته‌اند. گل فشان‌های ایران اکثراْ در جلگه ساحلی دریای عمان در جنوب استان سیستان و بلوچستان و نمونه‌هايی در شمال استان گلستان واقع شده‌اند.a
در بسياري از نقاط از روانه‌هاي گلي گل‌فشان جهت درمان بيماري‌هاي مفصلي و ناراحتي‌هاي پوستي استفاده مي‌شود.a
اگر گل بیرون ریخته غلیظ باشد، مخروط گل‌فشان رشد می کند اما اگر رقیق باشد گل‌فشان به شکل یک حوضچه گل در می آید.a
گل‌فشان‌ها در بستر دريا نيز ايجاد مي‌شوند.a