تمساح تالابي( گاندو در ايران)

تمساح تالابيa

a

نام فارسي: تمساح تالابي/ تمساح پوزه‌کوتاه/ گاندو( نام محلي)a

a

نام انگليسي: Marsh Cracodilea

a

نام علمي: Crocodylus palustrisa

a

خانواده : كروكوديل (Crocodilodae)a

a

جمعيت : 200 تا 300رأس.a

a

پراکنش: تمساح تالابي فقط در قاره آسيا و در هندوستان، بنگلادش، نپال، برمه، پاكستان و ايران پراكنده است. زیستگاه‌های تمساح پوزه‌کوتاه ایران در مناطق رودخانه‌ای باهوکلات، سرباز، کاجو و برکه‌های پیرسهراب، آزادی، کلانی، درگس، گزمنزل، هوت‌کت و سد پیشین است.a

a

زيست‌گاه: در رودخانه‌ها و درياچه‌هاي آب شيرين، مرداب‌ها، باتلاق‌ها، برخي خورها و آب‌‌هاي كم عمق و بركه‌ها زندگي مي‌كند. تاكنون شواهدي مبني بر زيست كروكوديل ايران در آب‌هاي شور به دست نيامده است.a

a

اندازه: طول بدن تمساح تالابي در ايران معمولاً 2.5 تا 3 متر مي‌رسد. بزرگ‌ترين گاندو كه تاكنون مشاهده شده حدود 6/3 متر بوده است.a

a

ريخت‌شناسي: پوست داراي فلس‌هاي بزرگ، خشن و زره مانند است. گاندو دارای پوزه‌ای پهن و كوتاه است که فک بالایی ۱۹ دندان و فک پایینی ۱۵ دندان دارد. در قسمت پشت سر و در ناحيــه گردن دو جفــت صفحـات شاخي بزرگ ديده مي‌شود. دست و پا بسيار كوتاه است. 5 انگشت در هر دست و 4 انگشت در هر پا كه با پرده نازكي نيز پوشيده شده است. دمي ستبر در حدود نيمي از طول بدن دارد. چشم‌ها بالاي سرقرار داشته و مردمك آن عمودي است و در تاريكي مي‌درخشد. رنگ عمــومي بدنــش زيتوني تا قهوه‌اي بوده و شكمي بدون صفحات استخواني، به رنگ سفيد متمايل به زرد، بدون فلس يا پوشيده از فلس‌هاي غضروفي ريز دارد. a

a

رژيم غذايي: تمساح‌هاي تازه به دنيا آمده از كرم‌ها، حشره‌هايي مانند ملخ، سوسک آبی و صدف‌ها و قورباغه‌هاي‌كوچك و تمساح‌‌هاي جوان از قورباغه، ماهي‌هاي كوچك و ميگو تغذيه كرده و تمساح‌هاي بالغ خزندگاني مانند لاك‌پشت و مار، ماهي‌هاي بزرگ، پرندگان و انواع پستانداران حاشیه برکه‌ها را شكار مي‌كنند.a

بهترین غذای گاندو سگ‌ها هستند و گاهی به گوسفندان و بزها نیز حمله می‌کند.a

a

a

زادآوري: تمساح ماده در فصل بهار و شروع بارندگي به طور متوسط 25 تخم مي‌گذارد و لقاح آن داخلی است. پس از حدود 60 روز نوزاد‌ها از تخم بيرون مي‌آيند. تمساح ايراني معمولاً بين 5 تا 10 سالگي بالغ مي‌شود.a

a

وضعيت حفاظت: تمساح تالابي به‌دليل خشكسالي در خطر انقراض قرار دارد.a

a

a

مطالب قابل توجه: a

a

1- گاندو بزرگترين خزنده ايران است.a

2- به علت ساختمان خاص آرواره‌ها، گاندو قدرت جویدن ندارد، شکار کوچک را می‌بلعد و شکار بزرگ را مدتی زیر آب یا آفتاب نگهداشته تا گوشت شل شود سپس با تکان‌های سریع، آن را تکه‌تکه کرده و می‌بلعد.a

3- گاندو حیوانی بسیار محتاط، با قدرت شنوایی و بویایی قوی برای فرار از وضعیت خطر و مخفی شدن است. این جانور می‌تواند از فاصله ‪۵۰۰‬ متری صدا را از پشت سر بشنود و خود را به سرعت در داخل آب پنهان کند.a

4- کوچ کردن و حفرکانال عمیق به طول ‪۱۲‬تا ‪۱۵‬متر در کنار رودخانه و برکه، فرو رفتن به درون باتلاق‌ها، از تمهیدهای این جانور به منظور کاهش اثر خشکسالی است.a

5- این‌گونه کروکودیل کمیاب در سال یک بار جفتگیری و تخمگذاری می‌کند، فصل زاد و ولد از جفتگیری تا بیرون آمدن تخم‌ها چهار‌ماه بطول می‌انجامد که از اوایل اسفند شروع و تا آخر خردادماه ادامه می‌یابد. a

گاندو تخم‌های خود را در کنار رودخانه و برکه‌ها در داخل گودالهایی به عمق نیم‌متر که از نظر رطوبتی در شرایط مناسبی باشد و معمولاً هم سطح بالاترين ميزان قابل پيش‌بيني آب رودخانه حفر دفن می‌کند. هر تخم در حدود 5/6 سانتيمتر طول و 4 سانتيمتر عرض دارد. حدود ‪۶۰‬ درصد از این تخم‌ها به نوزاد تبدیل می‌شوند. a

تمساح‌هاي ماده براي مراقبت از تخم‌ها در كنار گودال‌ها مي‌مانند. مادر با شنيدن صداي ظريف نوزادها هنگام بيرون آمدن از خاك، پوشش شني آشيانه را براي كمك به آنها كنار مي‌زند.تمساح‌هاي مادر تا مدت‌ها مراقب بچه‌ها هستند. بین پنج تا ‪۱۰‬درصد این نوزادها به سن بلوغ می‌رسند، زیرا خوراک پرندگان شکاری و ماهیخوار و جانورانی نظیر بزمجه و سگ و شغال می‌شوند.a

6- از رفتارهای غریزی جالب این خزنده می‌توان به موقع شکار او اشاره کرد که تمام بدن خود را به زیر آب برده و فقط حفرهای بینی را از آب بیرون می‌کشد و با چشمان باز در آب به تعقیب شکار پرداخته و به آرامی به سمت آن حرکت می‌کند. گاندو پس از این مرحله در یک فرصت مناسب ناگهان با دهانی باز به طرف شکار حمله‌ور شده و پس از تصاحب آن را به داخل آب فرو می‌برد و خفه مي‌كند. a

7- تمساح تالابي، معمولاً كروكوديلي غير مهاجم و خجالتي است و روستاييان بلوچستان هيچ ترسي از اين تمساح ندارند و كودكان آنها بدون ترس در حوضچه‌ها و چالاب‌هايي كه زيستگاه اين خزنده‌اند، بدون ترس شنا مي‌كنند.a

اين جانور بسيار نادر به انسان حمله مي كند. چند سال پيش كشته شدن يك كودك 6 ساله توسط تمساح( به دليل آزار و اذيت) در ايران گزارش شده است.a

8- با توجه به باور قدیمی بومیان منطقه مبنی بر تقدس گاندو، خشکسالی و در نتیجه تنگ‌تر شدن دایره زیست و از میان رفتن چرخه غذایی، از مهمترین علت‌های انقراض نسل تمساح‌های پوزه کوتاه قلمداد مي‌شود. وقوع سیل و از ميان رفتن برخی تخم‌های این جانور نيز در كاهش زاد و ولد آن نقش دارد.a

9- سوراخ چشم اين خزنده مانند گربه بيضي شكل و عمودي است. يك روكش بي‌رنگ (پلك سوم) جهت حفاظت از چشم درزير آب، و مجهز به دانه‌هاي نورافشان جهت شكار در شب دارد. در سوراخ بيني ماهيچه‌اي وجود دارد كه آن را در زير آب محافظت مي‌نمايد. گوش آن به صورت شكاف باريك در عقب چشم واقع شده و پوسته‌اي متحرك جهت محافظت از آن در زير آب دارد. a

ساختمان دندان گاندو براي جويدن مناسب نيست، اما شيره گوارشي اين خزنده اسيد فراوان داشته و به سبب وجود نوعی جنس سنگی محکم به نام گاسترولیت در معده قادر به هضم اجسام سفت و سخت در شکم است.a

به علت وجود پرده‌ای بنام ‪Veium Pahatinum‬در بدن تمساح آب حتی در مواقعی که دهان حیوان باز است، وارد معده نمی‌شود، به این صورت که موقع باز کردن دهان یک چین از بالای سقف دهان و یک چین از انتهای زبان به هم رسیده و مانع ورود آب به معده می‌شود.a

a

a

مآخذ: a

1- ابراهيمي، مهرگان، فرهنگ‌نامه حيات وحش ايران، نشر طلايي، 1390a

2- رستگار پوياني، نصر‌الله، راهنماي صحرايي خزندگان ايران، جلد اول( سوسماران)، دانشگاه رازي، 1385a

3- محمديان، حسن، خزندگان و دوزيستان ايران، شب‌پره، 1382a

4- http: //chabahar.orga