دوپاي كوچك
دوپای کوچکa
a
نام فارسی: دوپای کوچکa
نام انگلیسی: Small Five-toed Jerboaa
نام علمی: Allactaga elatera
خانواده: دوپاها (Dipodidae)a
a
جمعیت : نامعلومa
پراکنش: در افغانستان، پاکستان، شرق ترکیه، شمال قفقاز و آسیای میانه پراکنده است. در ایران در فارس، خوزستان، کرمان، سیستان، تهران، کردستان و آذربایجان زندگی می‌کند.a
زیستگاه: دوپای کوچک در مناطق استپی و بیابانی با پو شش گیاهی نسبتاً پراکنده به‌سر می‌برد.a
اندازه: طول بدن 100 تا 128 میلی‌متر، طول دم 152 تا 175 میلی‌متر، طول پا 52 تا 55 میلی‌متر، طول گوش 26 تا 38 میلی‌متر و وزن ان 32 تا 77 گرم است.a
ریخت‌شناسی: دارای پوزه‌ای کوتاه و پهن، گوش‌هایی بسیار بلند است که در صورت خم شدن، از پوزه بلند‌تر می‌شود. پاهايي بلند با 5 انگشت و دستاني كوتاه، دمی بلند که در قسمت انتهایی آن منگوله‌ای سفید رنگ دیده می‌شود. مو های بدن، نرم و بلند و رنگ پشت بدن قهوه‌ای و پهلوها روشن‌تر و زیر بدن سفید است.a
رژیم غذایی: دانه، ریشه و قسمت‌های سبز گیاه، غذای دوپای کوچک را تشکیل می‌دهد.a
زادآوری: دوپای کوچک ماده در سال یک یا دو بار 2 تا 6 بچه می‌زاید.a
وضعیت حفاظتی: از وضعیت این گونه در ایران اطلاع دقیقی در دست نیست ؛ ولی احتمالاً خطری جدی آن‌ها را تهدید نمی‌کند.a
a
مطالب قابل توجه: a
1- اين جونده كوچكترين دوپاي ايران است. با پاهای کوچک ظاهری بسیار جذاب و دوست داشتنی دارد. این جوندگان کوچک با دم و پاهاي بلند، مانند کانگوروها می‌جهند. دم بلند، مانند یک فرمان، برای تغییر جهت دادن به آن‌ها کمک می‌کند.a
2- دوپاها به‌دلیل راه‌رفتن کانگورویی، در جاهایی زندگی می‌کنند که خاک سفت و گیاهان پراکنده داشته باشد. زیرا در این مکان‌ها در خاک فرو نمی‌روند و موانع زیادی بر سر راهشان قرار ندارد. البته باید توجه داشت که این گونه راه رفتن، باعث می‌شود دو پاها نتوانند مسافت‌های طولانی را با سرعت زیادی بدوند. دست‌های کوچک دو پاها علاوه بر حفرلانه، به آن‌ها در خوردن غذا هم کمک می‌کند. آن‌ها غذایشان را با دست می‌گیرند و می‌خورند.a
3- دوپاها یک جفت دندان بلند در آروارهی بالایی و یک جفت دیگر در آروارهی پایینی دارند که مرتب رشد می‌کند. آن ها برای ساییدن این دندان ها، مجبورند همیشه در حال جویدن باشند. اگر یکی از دندان‌ها به‌دلیلی شکسته شود ، دندان طرف مقابل به سبب ساییده نشدن مرتب رشد می‌کند. در نتیجه، حیوان دیگر قادر به بستن دهان و تغذیه نیست و از گرسنگی تلف می‌شود.a
4- دوپاها سه نوع لانه زيرزميني لانه‌های زیر زمینی برای خواب زمستانی یا تابستانی، زاد و ولد و یکی به صورت موقت برای قرار از دشمن دارند. دوپای کوچک لانه‌اش را در زمین‌های سفت می‌سازد. هر لانه یک راهرو اصلی، چند اتاقک ( که هر اتاقک برای یک کار خاص است) و دو سوراخ ورودی دارد که معمولاً در طول روز با خاک پوشانده می‌شود. دوپاها به‌دليل تغذيه در شب در لانه غذا ذخيره نمي‌كنند. a
5- دوپاي كوچك شب‌گرد و زمستان خواب است. دوپاهاي کوچک تابستان‌ها هم می‌خوابد و به سبب گرمای زیاد، در لانه‌اش به حالت رخوت و سستی فرو می‌رود و اصطلاحاً می‌خوابد. دراین حالت، دمای بدن جانور کاهش می‌یابد؛ ولی به دلیل ذخیره نکردن چربی قبل از خواب، اگر احساس گرسنگی کند، بیدار و غذا می‌خورد.a
a
منابع : a
1- ابراهيمي، مهرگان، فرهنگ‌نامه حيات وحش ايران، نشر طلايي، 1390a
2- ضيايي، هوشنگ، راهنماي صحرايي پستانداران ايران، سازمان حفاظت محيط زيست، 1375 a
a
a
a