گوسفند وحشي اوريال
گوسفند وحشی اوریالa
a
a
نام فارسی: قوچ (نر) و میش (ماده)a
نام انگلیسی: Uriala
نام علمی: Ovis orientalis arkala
خانواده: گاوسانان(Bovidae) a
a
جمعیت: نامعلومa
پراکنش: در پاکستان، کشمیر، شمال غربی هندوستان، افغانستان، تاجیکستان، ازبکستان، قزاقستان و ترکمنستان پراکنده است. در ایران در شمال خراسان رضوی، خراسان شمالی، شرق گلستان و شمال شرق استان سمنان دیده می‌شود.a
زیست‌گاه: گوسفند وحشی اوریال در مناطق کوهستانی و تپه‌ماهوری زندگی می‌کند.a
اندازه: طول بدن این جانور حدود 150 سانتی‌متر، طول دمش 15 سانتی‌متر، ارتفاع بدنش 100 سانتی‌متر و وزن آن 25 تا 85 کیلوگرم و بزرگ‌ترین قوچ میش ایران است.a
ریخت‌شناسی: گوسفند اوریال بدنی کشیده و استوانه‌ای دارد. نرها شاخ‌های بلندی دارند که گاهی طول آن‌ها به 118 سانتی‌متر می‌رسد. این شاخ‌ها ضخیم و حلزونی شکل هستند. سطح جلويي شاخ‌ها پهن با زاويه‌اي تند به طرف لبه پشتي است، به‌طوري‌كه مقطع شاخ‌ها مثلثي به‌نظر مي‌رسد و به‌طرف پهلوي صورت و رو به جلو خميدگي دارد. ماده‌ها نيز شاخ‌هاي كوتاهي دارند. این پستاندار موهای نسبتاً کوتاهی به‌رنگ زرد شنی تا قهوه‌ای دارد و زیر شكم و كفل سفید رنگ است. موهاي بلند و سفیدرنگی در ناحیه گلو و سینه‌ی این حیوان دیده می‌شود. پوزه شكم و پايين پاها سفيد است.a
رژیم غذایی: گوسفند اوریال از علوفه و بوته‌ها تغذیه می‌کند.a
زاد‌آوری : جفت‌گیری قوچ و میش اواخر پاییز صورت می‌گیرد و نوزادان پس از 5/5 ماه به دنیا می‌آیند.a
وضعیت حفاظتی: این‌گونه در ایران جمعیت آسیب پذیری دارد و با ادامه‌ی روند کنونی، در خطر انقراض قرار خواهد گرفت.a
a
مطالب قابل توجه: a
1- گوسفند وحشی اوریال یکی از 5 نژاد گوسفندهای وحشی است که در ایران زندگی می‌کنند.a
2- گوسفند وحشی در فصل بهار به ارتفاعات بالاتر مي‌رود که شاید به‌دلیل آغاز رویش بهاری علف‌ها در ار تفاعات باشد. آن‌ها تابستان را هم در همان ارتفاعات بالا می‌گذرانند. گله‌ها برای دوری از گرمای تابستان، دامنه‌های شمالی با شیب ملایم را برای استراحت انتخاب می‌کنند تا علاوه بر استفاده از خنکی دامنه‌ی شمال، از حشره‌های موذی هم در امان باشند. با آغاز پاییز و زمستان، گله های گوسفند وحشی به مناطق کم‌ارتفاع‌تر و دره‌ها و گودی‌ها پناه می‌آورند. زیرا با آغاز فصل سرما، نیاز به آب کمتر می‌شود. به علاوه علف‌ها بیش‌تر در گودی و مناطق کم‌ارتفاع رشد می‌کنند. آن‌ها در این مهاجرت‌ها، مسیر‌هایی سنتی دارند.a
3- بلندترين طول شاخ نر به 118 سانتي‌متر مي‌رسد و پيرامون بن شاخ آن تا30 سانتي‌متر مي‌رسد. a
4- گوسفند وحشی به‌صورت گروهی زندگی می‌کند. معمولاً میش‌ها، بره‌ها و نرهای جوان با هم و جدا از گله‌های مسن‌تر مشاهده می‌شوند. به‌طور معمول، گله‌ها در طول فصل جفت‌گیری مخلوط می‌شوند و بعد از آن، قوچ‌ها گله‌های ماده‌ها، بره هاو جوان‌های نابالغ را ترک می‌کنند.a
5- سطح جلويي شاخ‌ها پهن با زاويه‌اي تند به طرف لبه پشتي است، به‌طوري‌كه مقطع شاخ‌ها مثلثي به‌نظر مي‌رسد.a
6- در بسیاری از نقاط ایران، نژادهای گونا گون قوچ با هم آمیزش کرده‌اند و رگه‌های متفاوتی به وجود آمده است. این جانوران در ظاهر شبیه به هر دو نژادی هستند که با هم آمیزش کرده‌اند؛ ولی از نظر تعداد کروموزوم با آن‌ها متفاوت‌اند. دورگه‌های معروف گوسفندهای وحشی ایرانی عبارت‌اند از: a
الف- قوچ و میش البرز مرکزی: از آمیزش گوسفندهای وحشی اوریال و ارمنی به وجود آمده است. آن‌ها در محدوده‌ی شرقی پراکندگی خود، به گوسفند وحشی اوریال شباهت بیش‌تری دارند و در محدوده‌ی غربی به قوچ ارمنی شبیه‌ترند.a
ب- قوچ و میش کرمان: از آمیزش گوسفند وحشی لارستان و اوریال به وجود آمده‌اند. شاخ‌های آن‌ها شبیه قوچ اوریال است. در ناحیه‌ی گردنشان هم موهای سیاه و نسبتاً بلندی مشاهده می‌شود. میش‌ها معمولاً شاخ‌های کوتاهی دارند. در کشور ما، علاوه بر نژاد و دو رگه‌های ذکر شده، گوسفندهایی وحشی زندگی می‌کنند که به دلیل کمبود اطلاعات، نمی‌توان در مورد آن‌ها قاطعانه اظهار نظر کرد.a
a
a
منابع : a
1- ابراهيمي، مهرگان، فرهنگ‌نامه حيات وحش ايران، نشر طلايي، 1390a
2- ضيايي، هوشنگ، راهنماي صحرايي پستانداران ايران، سازمان حفاظت محيط زيست، 1375 a
3- http: //www.irna.ir/fa/New ، کد خبر 30747122، تاريخ خبر: 13/10/1390a
4- http: //nature.harferooz.coma