گراز

گرازa

نام فارسي: گرازa

a

نام انگليسي: Wild Boar a

a

نام علمي: Sus scrofa a

a

خانواده : خوک‌ها (Suidae)a

a

a

جمعيت: نامعلوم a

پراکنش: این حیوان بومی بیشتر مناطق شمالی و مرکزی اروپا، نواحی مدیترانه‌ای (از جمله کوه‌های اطلس در شمال آفریقا) و بیشتر مناطق آسیا است. گراز همراه با مهاجرت‌هاي انسانی به بسیاری از نقاط دیگر دنیا از جمله قاره آمریکا و استرالیا وارد شده و امروزه این حیوان در تمامی قاره‌های جهان (جز قطب جنوب) و بسیاری از جزایر اقیانوسی زندگی می‌کند. در ايران در اکثر مناطق کشور پراکنده است.a

زيست‌گاه: گراز در اکثر زيست‌گاه‌ها زندگي مي‌کند؛ اما مناطق پر آب با پوشش گياهي بلند را ترجيح مي‌دهد. در مناطق خشك اغلب داخل گزستان‌ها ديده مي‌شود.a

اندازه: طول بدن گراز 100 تا 180 سانتي‌متر، طول دمش 15 تا 20 سانتي‌متر، ارتفاع بدنش 55 تا 110 سانتي‌متر و وزن آن 50 تا 300 کيلوگرم است.a

ريخت‌شناسي: گراز جثه‌اي متوسط تا بزرگ و گردني کوتاه و کلفت دارد. چشم‌ها ريز، داراي پوزه‌ي دراز و استوانه‌اي شكل است كه در نوک نعلبکي مانند آن سوراخ‌هاي بيني قرار گرفته است. گوش‌هايش بزرگ، دمش پرمو با انتهاي مجعد، دست و پايش نسبتاً بلند و سرش در مقايسه با بدن کوچک است. دندان‌هاي نيش در نرها رشد زيادي مي‌کند و به 20 و گاهاً 30 سانتي‌متر مي‌رسد كه به‌ندرت بیش از ۱۰ سانتی‌متر آن بیرون از دهان می‌آید. اين دندان‌ها در ماده‌ها کوتاه است. رنگ بدن اين پستان‌دار قهوه‌اي بسيار تيره و سياه و موهاي پشت گردنش بلند است که تا انتهاي بدن ادامه دارد. a

رژيم غذايي: گراز همه‌چيز خوار است. اين حيوان از غذاهاي گياهي شامل ريشه، ساقه، برگ و دانه‌هاي گياهان، قارچ، غلات، حبوبات، ميوه و غذاي جانوري شامل بي‌مهرگان کوچک، حشره‌ها و لارو آن‌ها، لاشه‌ي حيوانات، مار، خارپشت و نيز از زباله‌ها تغذيه مي‌کند. اما گياهان را ترجيح مي‌دهد. گراز تابستان ها ميوه زمستان‌ها بيش‌تر ريشه‌ي گياهان را مي‌خورد. a

زادآوري: جفت‌گيري گرازها در اواخر پاييز و اوايل زمستان صورت مي‌گيرد. نوزادان هم پس از 4 ماه به دنيا مي‌آيند. بچه‌ها در اواسط تا اواخر بهار متولد می‌شوند و تعداد آنها 4 تا 8 است و تا ده بچه نیز دیده شده است. ماده‌ها از لحاظ جنسی در 18 ماهگی و نرها کمی زودتر بالغ می‌شوند.a

وضعيت حفاظت: به دليل حرام بودن گوشت و پوست و عدم شكار آن مگر توسط ارامنه خطري نسل اين حيوان را تهديد نمي‌كند.a

a

مطالب قابل توجه: a

1-پاهاي گراز کوتاه و نازک است. با اينكه گرازها از راسته زوج‌سمان هستند ولي دست و پا دارای 4 انگشت است که هر کدام به سم بلند و باریکی منتهی می‌شوند. در زوج سمان، انگشت سوم و چهارم به صورت سم در آمده است. در گرازها انگشت دوم و پنجم سرعت و تعادل گراز را هنگام دويدن بر عهده دارند، ولی فقط دو انگشت میانی هنگام ایستادن به زمین می‌رسند ولي ردشان روي برف و گل باقي مي‌ماند.a

پوست گرازها در بچه‌گی روشنتر همراه با خطوط قهوه‌ای هستند اما با بالا رفتن سن این خط‌ها کمرنگ‌تر شده و در بزرگسالی خاکستری یا قهوه‌ای تیره می‌شوند.a

2- گرازها اجداد خوک‌هاي اهلي به‌شمار مي‌روند؛ ولي از آن‌ها بزرگ‌تر و قوي‌تر هستند. گرازها حس بويايي بسيار قوي دارند؛ به‌طوري که مي‌توانند مواد غذايي عمق خاک را با استفاده از اين حس پيدا کنند. در حالي که قدرت بينايي شان بسيار ضعيف است.آن‌ها موجوداتي قوي هستند که مي‌توانند مسافت‌هاي طولاني، در حدود 20 کيلومتر، با سرعت متوسط 40 کيلومتر بر ساعت براي خوردن غذا هر روز راه بروند و باز گردند. آن‌ها شناگران ماهري هم هستند و مي‌توانند از رودخانه عبور کنند.a

3- گراز همه‌چيز خواراست. با آن که از راسته زوج‌سمان هستند، يک معده‌ي ساده دارند و نشخوار نمي‌کنند .a

4- گرازها باغبان‌هاي طبيعت هستند. آن‌ها با زير و رو کردن خاک با دندان‌هاي نيش خود، تعداد زيادي از حشره‌هاي زيان‌آور را از بين مي‌برند. به‌علاوه، باعث پوک شدن خاک و هوادهي آن مي‌شوند. در زمستان هم با کنار زدن برف، باعث مي‌شوند جوندگان و علف‌خواران به‌راحتي براي خود غذا تهيه کنند.a

5- گرازها قادر به چرخاندن گردن خود نيستند و مجبورند دور خود بچرخند.a

6- گراز انواع مارها را از پاي در مي‌آورد و در برابر نيش آن‌ها مقاوم است. گراز وقتي به مار مي‌رسد به سوي آن مي‌دود، بلافاصله در نزديکي‌اش زانو مي‌زند و سرش را به راست و چپ تکان مي‌دهد و در يک حرکت ناگهاني با دندان‌هاي خود پشت گردن مار را محکم مي‌گيرد و از آن تغذيه مي‌کند. گرازها حتي مي‌توانند خارپشت‌ها را بدون آن که صدمه‌اي به خودشان بزنند به پشت کنند و آن را بخورند.a

7- گرازها به‌طور منظم آب مي‌نوشند و به‌علاوه چون گاهي اوقات در زمين‌هاي خشک و پرخاشاک زندگي مي‌کنند مي‌توان نتيجه گرفت که در برابر کم‌آبي مقاوم هستند. آن‌ها آب مورد نيازشان را از غده‌هاي گياهي و ريشه‌هاي پر آب گياهان تامين مي‌کنند. گرازها وقتي به آب مي‌رسند دوست دارند در آن غلت بزنند.a

8- گراز گاهي اوقات در شب‌ها به مزارع آسيب رسانده و سبب زيان كشاورزان مي‌شود. از اينرو در ايران شكار شده و لاشه آن را به سگ‌ها مي‌دهند. a

9- گرازها غده‌ي عرق براي كاهش دماي بدن خود در گرما ندارند و از اين رو، دوست دارند در گل غلت بزنند تا خنک شوند. بعد ازآن به طرف درختي در آن نزديکي مي‌روند، خود را به تنه‌ي درخت مي‌مالند و درخت را مانند سمباده مي‌تراشند. اين اثر روي درختان به خوبي قابل مشاهده است. گرازها با اين عادت، از شر انگل‌ها راحت مي‌شوند.a

10- صداي گرازها اغلب به‌صورت خرناس است و صداي دندان قروچه‌ي آن‌ها در جنگل بسيار شنيده مي شود. آن‌ها از اين صدا براي ارتباط با هم استفاده مي‌کنند. براي مثال، خرناس بلند علامت اعلام خطر است، خرناس متوسط در زمان تغذيه صورت مي‌گيرد و خرناس ممتد در هنگام جفت‌گيري است.a

11- گراز در مواقع زخمي شدن و عدم فرار به انسان حمله مي‌كند. اين جانور هنگام احساس خطر، موهاي پشت و پهلوي خود را راست مي‌کند که در اين حالت، خيلي بزرگ‌تر به‌نظر مي‌آيد. سپس با دندان هاي نيش بلند خود به مهاجم حمله مي‌کند. اگر به انسان حمله کنند معمولاً سطح داخلي ران‌ها و شکم را زخمي مي‌کنند. اين قسمت‌ها به دليل داشتن رگ‌هاي بزرگ خوني بسيار حساس هستند و اگر صدمه ببينند منجر به مرگ مي‌شوند.a

12- جفت‌گیری در مناطق سردسیر اواسط زمستان صورت می‌گیرد. در این مدت 3 تا 5 خوک نر با چند ماده باهم می‌گردند مناطق گرمسیری جنوب ایران جفت‌گیری زودتر انجام شده و زایش در اواخر زمستان صورت می‌گیرد. قبل از زایش مادر با برگ و علوفه و شاخه‌های خشک در انبوه درختان لانه‌ای مي سازند.a

13- گرازهای نر معمولاً در گروهای ۲۰ عددی زندگی می‌کنند اما گروهایی بالای ۵۰ گراز نیز دیده شده است. ماده‌ها نیز معمولاً در گروهای ۳ الی ۴ عددی همراه با فرزندانشان هستند. نرها در این گروه‌ها نیستند و فقط ۲ یا ۳ بار در سال و مواقع جفت گیری پیدایشان می‌شود. نرهای پیر بطور انفرادی زندگی می‌کنند.a

14- گرازها معمولاً شب‌فعال هستند و روز را در لانه و انبوه درختان پنهان می‌مانند. گرازهای نر چون بدنشان بافت چربی ندارد که گرمشان کند زمین را با عاجهایشان می‌کنند و در آن میخوابند. اما بچه‌ها چون قدرت حفر زمین را ندارند در کنار هم جمع می‌شوند. لانه آنها نزدیک آب قرار دارد. به هنگام بارندگی شدید و سیلاب از محل لانه دور شده به نقاط دیگری پراکنده می‌شوند.a

15- گراز هرچند حيوان سرسختي است ولي در عين حال، مخصوصاً بچه‌هاي گراز طعمه خوبي براي گوشت‌خواران محسوب مي شوند. گراز معمولاً توسط مار‌هاي بزرگ مانند تيتون و آناكوندا، پرندگان شکاری بزرگ (بچه گراز و جوانترها)، تمساح، خرس‌هاي بزرگ، پلنگ و گرگ شكار مي‌شود. گرگ به‌جای حمله مستقیم با یک ضربه گردن وی را زخمی می‌کند تا گراز از خون‌ریزی شدید ضعیف شده و بعد حمله نهایی را هنگامی که گراز بی جان شده بود انجام دهند. در برخی مناطق روسيه یک گله گرگ در هر سال به طور میانگین ۵۰ تا ۸۰ گراز را طعمه خود می‌کند. در برخی مناطق ایتالیا که گراز و گرگ هم‌بوم‌اند، درصد بالای شکار گراز توسط گرگ باعث شده تا گرازها رفتاری تهاجمی را نسبت به گرگ‌ها و سگ‌های اهلی از خود بروز دهند.a

کفتار راه‌راه نیز گهگاه از گراز تغذیه می‌کند. البته گویا فقط سه زیرگونه بزرگ‌تر ساکن شمال غرب آفریقا، خاورمیانه و هند توانایی کشتن گراز را دارند.a

گراز‌هاي نر بزرگ و جوان به ندرت شكار مي‌شوند.a

a

a

منابع : a

1- ابراهيمي، مهرگان، فرهنگ‌نامه حيات وحش ايران، نشر طلايي، 1390a

2- ضيايي، هوشنگ، راهنماي صحرايي پستانداران ايران، سازمان حفاظت محيط زيست، ‏1375 a

3- http: //daneshnameh.roshd.ira

گراز

گراز

گراز

گراز

گراز

گراز