شير ايراني
a
شير ايرانيa
a
نام فارسی: شير ايراني/ شير آسياييa
نام انگلیسی: Persian lion/ Asian lion a
نام علمی: Panthera leo persicusa
خانواده: گربه‌سانان(Felidae)a
a
جمعیت: نسل شير ايراني در طبيعت ايران منقرض شده است. آخرين گزارش از ديدن شير ايراني مربوط به سال 1322 در شمال غربي ذزفول است.a
زیست‌گاه: مناطق جنگلی، بوته‌زارها و علفزارهای نزدیک به آب زيست‌گاه مناسب شير ايراني است.a
پراکنش: در حال حاضر شير ايراني در جنگل گير در هندوستان زيست مي‌كند. شير ايراني زمانی از ایتالیا و یونان در ساحل دریای مدیترانه تا شمال شرقی هندوستان شامل ایران و شبه‌جزیره عربستان پراگندگی داشت. دشت ارژن در فارس و بیشه‌زارهای خوزستان زيست‌گاه شير بود. a
اندازه: طول سر و تنه 150 تا 190 سانتی‌متر، دم حدود 100 سانتی‌متر، وزن 110 تا 190 کیلوگرم.a
ریخت‌شناسی: جثه کمی از شیر آفریقایی کوچک‌تر، موها کوتاه‌تر است. شیر نر یال به نسبت کوتاه (در مقايسه با زيرگونه آفريقايي) با موهای سیاه و زرد و دمی بلند با دسته‌ای از موهای بلند سیاه در انتهای آن دارد. یکی دیگر از مشخصه‌های شیر ایرانی وجود یک چین‌خوردگی پوست در سرتاسر طول شکم است که در شیر آفریقایی وجود ندارد.a
رژیم غذایی: در زیستگاه‌های ایران غذای اصلی او را گراز و در مناطق زاگرس و خوزستان احتمالاً گوزن زرد و همچنین جانوران اهلی مانند گاو و گاومیش تشکیل می‌داده است.a
زادآوری: در هندوستان در تمام طول سال قادر به تولید مثل است ولی معمولاً در یک زمان جفت‌گیری می‌کنند تا بچه‌ها با هم به دنیا بیایند. طول آبستنی حدود 100 روز است. یک تا شش بچه می‌زاید. بچه‌ها از هر شیر ماده‌ای که شیر داشته باشد تغذیه می‌کنند. آنها همکاری خود را در شکار از 11 ماهگی شروع می‌کنند. در دو تا چهار سالگی قادر به تولید مثل هستند. در اسارت تا 30 سال زندگی می‌کنند.a
وضعیت حفاظتی: شير ايراني در ايران منقرض شده است.a
a
مطالب قابل توجه: a
- شکار بیش از حد، آلودگی آب‌ها و کاهش شدید طعمه‌های این جانور به نابودی آنها منجر شده تا جائی‌که امروزه تنها جمعیت باقی‌مانده این‌گونه شیر در جنگل گیر واقع در گجرات هند یافت می‌شود. در ايران، قلمرو شیر ایران به صورت نواری از جنوب لرستان تا جنوب استان فارس و به موازات کوه‌های زاگرس کشیده شده بود.a
- بررسي‌هاي ژنتيك نشان می‌دهند که اجداد شيرهاي آسيايي میان ۷۴ تا ۲۰۳ هزار سال پیش از اجداد شیرهای آفریقایی امروزین جدا شدند.a
- شیرها گروه‌هایی را تشکیل می‌دهند که معمولاً 3 شیر نر و 15 شیر ماده به همراه توله‌ها در یک قلمرو مشخص زندگی می‌کنند و شیرهای نر مجرد که از گروه رانده می‌شوند با هم یک گروه را تشکیل مي‌دهند. بر خلاف بسیاری از جانوران، شیر نر تنها گربه‌ساني است كه، شیرهای ماده و توله‌ها را ترک نمی‌کند و از آنان و قلمرو آنان در برابر دشمن حفاظت می‌کند.a
- آرواره شيرها به سمت چپ و راست از گوشه‌اي به گوشه ديگر حرکت مي‌کند و قادر به بالا و پايين رفتن نيستند و به همين خاطر تنها از يک طرف دهان در يک زمان مي‌توانند شکار خود را تکه‌تکه کنند و اغلب کله‌شان در اين موارد کج مي‌ماند.a
- شيرها روي پنجه‌هايشان راه مي‌روند و دمشان مانند سکان، تعادل آنها را در تغيير مسيرها حفظ مي‌کند. ديد آنها در شب مانند روز است اما سياه و سفيد مي‌بينند و البته در روز هم کيفيت تصاويري که مي بينند در مقايسه با انسان‌ها کمتر است.a
- امكان احياي شير ايراني در ايران و در زيستگاه‌هاي اصلي‌شان وجود دارد. شير ايراني از ايران به هند مهاجرت كرده و با شير ايراني كه در طبيعت ايران منقرض شده، از نظر ژنتيكي بسيار نزديك است. از شير ايراني در باغ وحش‌هاي برخي كشورها نگهداري مي‌شود. تاكنون با هند براي انتقال اين حيوان به ايران مذاكراتي صورت گرفته‌است كه بايد به صورت نهايي به انجام برسد. a
a
منابع : a
a
1- ضيايي، هوشنگ، راهنماي صحرايي پستانداران ايران، سازمان حفاظت محيط زيست، 1375 a
- به پيوند‌ها رجوع شود.a