قوي گنگ
قوی گنگa
نام فارسی: قوی گنگa
نام انگلیسی: Mute swan a
نام علمی: Cygnus olora
خانواده: مرغابیان (Anatidae)a
جمعیت: جمعیت تقریباً مناسبی داردa
پراکنش: قوی گنگ به صورت طبیعی در مناطق معتدل که از اروپا و آسیای غربی آغاز می‌شوند و در شرق به سرزمین پریمورسکی در روسیه می‌رسند، زندگی می‌کنند. به انگلستان، هلند، دانمارک، آلمان، شمال دریای سیاه، دریای خزر و جنوب عراق مهاجرت می کند. در ایران زمستان‌ها در شمال( سواحل در یای خزر)، به تعداد کم در شرق دریاچه‌ی هامون، آذربایجان غربی، برخی سال‌ها در خوزستان، کرمانشاه، اصفهان، همدان، فارس و آذربایجان شرقی دیده می‌شود.a
زیستگاه: این پرنده درکنار آب‌های شیرین و لب شور دريا، تالاب‌ها و رودها زندگی می‌کند.a
اندازه: طول بدن در حدود 5/1 متر و طول دو بال آن در حدود 200 تا 240 سانتی‌متر است. قوی گنگ در حدود 12 کیلوگرم وزن دارد.a
ریخت‌شناسی: نر و ماده شبیه هم هستند و بدنی یک دست سفید با منقار نارنجی دارند که قاعده‌ی آن برآمده و سیاه است. این پرنده پاهایی سیاه رنگ با انگشتانی پرده‌دار دارد. پرهای تمام بدن پرندگان نابالغ قهوه‌ای کدر و منقارشان بدون برآمدگی و به رنگ صورتی مایل به خاکستری است. پاهای پرندگان نابالغ نیز خاکستری است. جثه و منقار قوي ماده از قوي نر كمي كوچك‌تر است.a
رژیم غذایی : قوی گنگ از گیاهان آب‌زی، غلات و گاه نرم‌تنان تغذیه می‌کند.a
زاد آوری: قوی ماده 5 تا 7 تخم سفید رنگ را در پشته‌های بزرگی از گیاهان می‌گذارد. ماده‌ها بدون کمک نرها 34 تا 38 روز روی تخم‌ها می‌خوابند.a
وضعیت حفاظتی گونه: حفاظت از این پرنده در برابر شکار ضروری است.a
a
مطالب قابل توجه: a
- قوها پیش از بلوغ با پرو بال قهوه‌ای کدر خود، هیچ شباهتی به قوهای بزرگ سال سفید و زیبا ندارند. داستان معروف جوجه اردک زشت نیز بر اساس همین ویژگی نوشته شده است.a
- اطلاق نام «گنگ» به آن به خاطر کم‌صدا بودن در مقایسه با دیگر گونه‌های قو است.a
-هر ساله با فرا رسیدن فصل زمستان در نیم‌کره شمالی، سه گونه قوی گنگ، قوی فریادکش و قوی کوچک به تالاب‌های استان بخصوص تالاب انزلی و پارک ملی بوجاق و تالاب امیرکلایه استان گیلان مهاجرت می‌کنند.a
- پس از فصل زمستان، قوهاي نر زودتر خود را به زادگاه رسانده و آشیانه‌های خود را براي جوجه‌آوري ساخته يا ترمیم می‌کنند. سپس منتظر می‌مانند تا قوهای ماده سر برسند. برخی از قوهایی که سال‌های گذشته جوجه‌آوری داشتند، جفت همیشگی خود را می‌یابند و قوهایی که اولین سال جوجه‌آوری آن هاست، سعی می‌کنند از میان ماده‌های تازه بالغ، جفتی برای خود بیابند. به همین سبب در بسیاری از فرهنگ ها، قوها نماد عشق به شمار می‌روند، زیرا تا آخر عمر با جفت خود می‌مانند.a
- پرواز این پرنده، پرتوان و مستقیم است، با گردن راست و کشیده و حرکت بالهایش صدایی نظیر آوای موسیقی ایجاد می‌کند. قوها برای نشستن در آب، به تدریج سرعت خود را کم می‌کنند. سپس به کمک بال‌های بزرگ خود، نزدیک سطح آب ترمز می‌کنند. در این هنگام، پاهای کوتاه پرده دار خود را، که هنگام پرواز جمع کرده بودند، مسافتی روی آب سر می‌خورند و در یک حرکت ناگهانی، روی آب می‌نشینند. همچنین در هنگام شنا، گردنش را به حالتی زیبا خم می‌کند و منقارش را به سمت پایین نگاه می‌دارد و اغلب اوقات شاه‌پرهای ثانوی بال خود را بلند می‌کند،به خصوص در مواردی که حالت تهاجمی به خود می گیرد. a
- قوها پرندگانی با جثهی بزرگ و کاملا سفید رنگ هستند. این پرندگان، برای آن که بتوانند در حین پرواز بر نیروی فشار باد غلبه کنند، به شکل v پرواز می‌کنند. به این ترتیب که یک قو در جلو دسته قرار می‌گیرد و بقیه قوها در دو ستون متمایل در پشت آن پرواز می‌کنند، این شکل پرواز سبب می‌شود قوها، که باید مسافت‌هایی طولانی طی کنند، دیرتر خسته شوند. زیرا یکی از بال‌های هر پرنده، در پشت پرنده جلویی قرار می‌گیرد و فشار باد بر آن کم می‌شود. پرنده‌ها مرتب جای خود را در دسته‌ی پرواز عوض می‌کنند تا به نوبت بال خود را استراحت بدهند.a
a
منابع : a
1- ابراهيمي، مهرگان، فرهنگ‌نامه حيات وحش ايران، نشر طلايي، 1390a
2- منصوري، جمشيد، راهنماي پرندگان ايران، كتاب فرزانه، 1387a
- به پيوند‌ها رجوع شود.a