بختگان

پارک ملی بختگانa

a

a

موقعيت : پارک ملی بختگان شامل درياچه طشك و بختگان همراه با اراضي كوهستاني با وسعت 117 هزار هکتار در 70 کیلومتری غرب شهرستان نيريز و در160 كيلومتري شرق شيراز قرار گرفته است.a

ارتفاع: دامنه ارتفاعي پارک ملی بختگان در ارتفاع 1525متري در درياچه تا 2480متر درارتفاعات است.a

اقليم: پارک ملي بختگان داراي اقليم نيمه‌خشك با بارش متوسط 230 ميليمتر و دماي متوسط سالانه 15 درجه سانتي‌گراد است.a

مديريت و حفاظت: بختگان اولین بار در سال 1347 به‌عنوان منطقه حفاظت شده اعلام شد سپس در سال 1354 به‌عنوان پناهگاه حیات وحش و در سال 1374 بخشی از آن شامل مجموعه دریاچه‌های بختگان، طشک و تالاب‌های موجود در ورودی زهکش‌ها به انضمام ارتفاعات شمال دریاچه بختگان به عنوان پارک ملی تعیین شد.a

منابع تأمين آب: از مهمترين منابع تامين‌كننده آب، رودخانه كر و سيوند و سه رشته زهكش در بخش غربي آن است، ولي قسمت اعظم آب بوسيله سيلاب‌هاي ناشي از بارندگي‌هاي شديد در سالهاي پرباران تامين مي‌گردد. علاوه بر موارد فوق دو چشمه يكي در شمال غربي درياچه طشك بنام گمبان و ديگري در جنوب شرقي درياچه بنام چشمه آبگرم سهل آباد تامين‌كننده بخشي از آب درياچه و تالاب‌هاي مجاور آن هستند، البته اين ميزان آب نسبت به ميزان آب رودخانه‌هاي كر و سيوند و زهكش‌ها، رقم بسيار ناچيزي است. در حال حاضر تنها نياز آبي درياچه از طريق ورودي آب چشمه گمبان، ريزش‌هاي جوي و سيلاب‌هاي فصلي تأمين مي‌شود.a

a

ويژگي‌هاي طبيعي و جاذبه‌ها: a

- درياچهý هاي بختگان و طشك دو فرونشست ميانýكوهي هستند. ارتفاع بيشينه آب در بختگان 2متر و عمق متوسط آن 1.30متر و براي درياچه طشك بيشينه عمق 1.3 و حداكثر عمق 0.5 متر در مواقع پرآبي اندازه‌گيري شده‌است.a

- بخش شمالى اين درياچه با نام درياچه طشک و بخش جنوبى آن با نام درياچه بختگان معرفى شده‌است. كه در مواقع پرآبي به‌هم مي پيوندند. بازوهاى شمالى و جنوبى آن در فصول گرم و خشک کفه‌هاى نمکى را تشکيل مى‌دهندa

- پارك ملي بختگان با دارا بودن اكوسيستم‌هاي آبي و خشكي با درياچه‌هاي طشك و بختگان و مناطق كوهستاني بين آن‌ها و جزاير متعدد در اين درياچه‌ها به همراه شبكه هيدروگرافي دلتاي رودخانه‌هاي متصل به آن‌ها چشم‌اندازي زيبا و بديع را پديد آورده‌است.a

- درياچه پارك ملي بختگان به واسطه دارا بودن جزاير كوچك و بزرگ يكي از مكان‌هاي مناسب جهت تخم‌گذاري و زيستگاه زمستانه پرندگاني بوده که از روسيه و دشت‌هاي سيبري به ايران مهاجرت مي‌كنند و توسط سازمان بين‌المللي حيات پرندگان به‌عنوان زيستگاه با اهميت براي پرندگان معرفي شده‌است.a

- درياچه بختگان در مواقع پرآبي باعث افزايش رطوبت هوا در منطقه شده و به علت بلند بودن ارتفاع کوه‌هاي پيرامون ني‌ريز، رطوبت حاصله در هواي همان منطقه باقي مانده و باعث ثمردهي درختان انجير، بادام و زيتون در کوه‌ها مي‌شده‌است.a

- آب درياچه درمجاورت مصب شيرين است و جهت مزارع پرورش ماهي استفاده مي‌شود.a

- آب درياچه بختگان شور است و در فهرست تالاب‌هاي بين المللي رامسر قراردارد.a

a

عوامل تهديد كننده و مخاطرات زيست‌محيطي پارك ملي بختگان: a

- خشكسالي و كاهش بارش a

- سد‌سازي در بالادست و روي رودخانه‌هاي كر و سيوند وحق‌آبه كم درياچه از اين دو رود.a

- بهره‌برداري از منابع آب زير زميني با حفر چاه‌هاي غير مجاز در دشت‌هاي اطراف تالاب بختگان.a

- تبديل چند ده هزار هكتار از اراضي مجاور به زمين‌هاي كشاورزي.a

- با برداشت بي‌رويه از چاه‌هاي آب شيرين اطراف درياچه، چاه‌هاي پيرامون درياچه، نخست شور و پس از آن تلخ خواهند شد.a

- باخشك شدن تالاب، پرندگان مهاجر كه پيش از اين دو تا سه ماه در تالاب بختگان اقامت داشتند و تخم‌گذاري مي‌كردند، ديگر در اين تالاب حضور نخواهند داشت. زمانیکه دریاچه پرآب بوده است 30 هزار پرنده آبزی و کنارآبزی زمستان را در آن منطقه سپری می‌کردند.a

- خشکي درياچه بر ميكروكليماي منطقه اثرمنفي مي‌گذارد، ديگر بخار آبي از درياچه برنخواهد خواست و در نتيجه محصولات کوهي نيريز و استهبان (به ويژه انجير و بادام) به‌شدت کاهش خواهد يافت.a

- با خشکي درياچه، توفان شن و نمك از شوره‌زارهاي به‌جا مانده از درياچه با رسوبگذاري به اراضي كشاورزي، مراتع و جنگل‌هاي اطراف آسيب مي‌رساند. نمک‌های بادآورده برای تندرستی انسان‌های ساکن اطراف و جانوران اهلی و وحشی هم زیان‌آور است و بیماری‌های پوستی، ریوی و چشمی افزایش می‌یابد.a

a

وضعيت و بقاي پارك ملي بختگانa

بيش از 80% از درياچه بختگان تا تيرماه 1390 خشك شده‌است. در حال حاضر تنها نياز آبي درياچه از طريق ورودي آب چشمه گمبان در درياچه طشك، ريزش‌هاي جوي و سيلابهاي فصلي تأمين مي‌شود. a

مهمترين راه جلوگیری از روند خشك شدن تالاب اختصاص حقابه دریاچه بختگان است. بستن چاه‌هاي غيرمجاز و افزايش راندمان آبياري با اجراي سيستم هاي آبياري باراني و قطره‌اي از ديگر راههاي بقاي درياچه است.a

a

تنوع گياهي‌: پوشش گياهي در پارك ملي بختگان به فيتوپلانگتون‌هاي درياچه، نوار ساحلي، مصب درياچه با مجاورت آبراهه‌هاي شيرين درياچه، خشكي‌هاي داخل و ارتفاعات اطراف درياچه دسته‌بندي مي‌شوند.a

فيتوپلانكتون‌ها مانند داتومه در نواحي با شوري بالاي درياچه به فراواني يافت مي‌شوند. پوشش گياهي در نواحي ساحلي به‌طور عمده شامل گز، علف‌شور،جگن، ني، قليا، سازو و در دشتهاي اشتپي گون، درمنه، انجير، بادام كوهي، است.a

آبزيان: شوري آب درياچه بيش از پنجاه گرم درليتر است و درآن آرتيما، پاروپايان، نماتودها و صدفيان حضور دارند.a

از آب‌هاي اين منطقه 23 گونه ماهي گزارش شده‌است. گونه‌هاي برزم، حمري، سنگل، بسان، سس‌ماهي از ماهيان بومي منطقه هستند. ماهي آمور، سياه ماهي، فيتوفاگ، كپور، كولي جنوبي، سگ‌ماهي كاكل دار از ديگر ماهيان در پارك ملي بختگان مي‌باشند. فون غالب ماهيان منطقه را كپور ماهيان تشكيل مي‌دهند. a

دوزيستان: قورباغه در منطقه فراوان است.a

خزندگان: شامل انواع مارها، مارمولك، سوسماران و لاك‌پشت مي‌باشد.a

پرندگان: تاكنون 95 گونه پرنده در تالاب بختگان شناسايي شده‌است كه بيشتر مهاجر و زمستان‌گذران هستند. مهمترين گونه‌هایی که در این منطقه تاکنون دیده شده عبارتند از: پلیکان پاخاکستری، لك‌لك، پلیکان سفید، اردک مرمری، اردک سرسفید، چنگر معمولی، غاز پیشانی سفید، درنا معمولی، کفچه نوک، غاز خاکستری، پاشلک بزرگ، اگرت بزرگ، کشیم بزرگ، حواصیل شب، اگرت کوچک، گیلار، اردک بلوطی، اکراس سیاه، فلامينگو، کاکایی سرسیاه، گیلانشاه بال سفید، خروس کولی دم سفید، بالابان، یلوه آبی، یلوه خالدار، طاووسک، سلیم کوهی، پاشلک بزرگ، بوتیمارشب، کشیم کوچک، حواصیل ارغوانی، گاوچرانک، حواصیل زرد، دراج، ماهی‌خورک سینه‌سفید، ماهی‌خورک ابلق، سسک، کبک، هوبره.a

پستانداران: از جمله پستانداران پارك ملي بختگان كل و بز وحشي، قوچ و ميش وحشي، پلنگ، گرگ، روباه معمولي، گربه وحشي، خرس و جوندگان مي‌باشند.a

a

منابع : a

a

· بهروزي راد، بهروز، تالاب‌هاي ايران، سازمان جغرافيايي نيروهاي مسلح، 1386a

· http: //www.mohit-zist.coma

· http: //shahr.ir/ViewNewsa

· http: //www.mehrnews.ir تاريخ خبر: 17/1/1390a

· http: //www.iranrivers.ir گزارش بازديد از تالاب بختگان، طشك ومهارلو.a

· http: //isna.ir/isna/News تاريخ خبر: 22/2/1390a

· http: //amirabbas.shakheh.coma

· http: //www.farsnews.com تاريخ خبر: 21/4/1390a

· http: //www.mehrnews.com تاريخ خبر: 3/7/1389a

· http: //www.mehrnews.com تاريخ خبر: 26/5/1388a