فك
فک دریای خزرa
a
نام فارسی: فک دریای خزرa
نام انگلیسی: Caspian Seal a
نام علمی: (Phoca caspica (pusa caspicaa
خانواده: فکها Phocidae))a
a
جمعیت: 110 هزار قلاده.a
پراکنش: این نوع فک تنها در دریای خزر پراکنده است.a
زیستگاه: فک دریای خزر در آب‌های دریای خزر و رودخانه‌های بزرگ حوضه‌ی آن زندگی می‌کند.a
اندازه: طول بدن 130 تا150 سانتی‌متر و وزن آن حدود 50 تا 85 کیلوگرم است.a
ریخت شناسی: بدن فک دریای خزر دوکی شکل است. چشم‌های نسبتاً درشت، گوش‌هایی بسیار کوچک و سبیل‌هایی بلند و کلفت دارد. پاهایش در امتداد دم است و در دست و پا 5 انگشت دارد. پرده‌ی بین انگشتان دست و پا، آنها را بسیار شبیه به باله کرده است. سطح بدن این فک از موهای کوتاهی پوشیده شده است که متناسب با فصل و سن، رنگ آنها تغییر می‌کند. خال‌های تیره رنگی در سطح پشتی بدن دیده می‌شود و هر چه سن بالاتر می‌رود، با افزایش سن رنگ بدن نیز روشن‌تر خواهد شد.a
رژیم غذایی: فک دریای خزر از نرم‌تنان و ماهی‌های کوچک، به‌خصوص ماهی کیلکا تغذیه می‌کند.a
زادآوری: فك‌ها در اواخر بهمن و اوایل اسفند، جفت‌گیری می‌کنند. فک ماده در فصل زمستان بچه به دنیا می‌آورد. پس از 11 ماه، 1 یا 2 نوزاد به دنیا می‌آید.a
وضعیت حفاظتی: این گونه در خطر انقراض قرار دارد.a
a
مطالب قابل توجه: a
1- فکها شناگران ماهری هستند. آنها می‌توانند بیش از 15 دقیقه در زیر آب شنا کنند؛ اما پس از آن باید برای تنفس به سطح آب بیایند.a
2- فک دریای خزر كوچكترين گونه فك و یکی از پستانداران کمیاب آبزی دنیاست که فقط در دریای خزر و رود خانه‌های بزرگ منتهی به آن زيست می‌کند. این گونه تنها پستاندارآبزي دریای خزر است كه با عقب‌نشيني درياي بزرگ تتيس در آن باقي مانده است. a
3- فک دریای خزر به‌دليل زادآوري در يخ‌هاي قسمت‌های شمالی دریای خزر و وابستگي به دماي آب مهاجرت سالانه‌ی منظمی دارند. پیش از به دنیا آمدن نوزادان مادرها در یخ سوراخ هایی حفر می‌کنند و بچه‌های خود را در آن‌جا به دنیا می‌آورند. بدن این بچه‌ها سفید است و به خوبی در میان یخ‌ها از دید دشمنان استتار می‌شوند. بعد از 2 هفته، موهای سفید تغییر رنگ می‌دهند و پس از 2 سال خاکستری می‌شوند. وقتی دمای آب افزایش می‌یابد، آنها به قسمت هایی که آب عمیق‌تر و سرد‌تر است، مهاجرت می‌کنند. به‌همین دلیل، تابستان‌ها آنها را در قسمت‌های جنوبی دریای خزر ( سواحل ایران) مشاهده می کنیم. در این زمان، نوزادان هم گله‌هایی تشکیل داده‌اند و به سمت جنوب شنا می‌کنند. دراین فصل در سواحل شرقی ایران مانند میان‌کاله و بابلسر، تعدادی فک که فقط سرهایشان از آب بیرون است، مشاهده می‌شوند.a
4- فک‌های ماده در فصل زادآوری، دوباره جفت‌گیری می‌کنند. در نتیجه، بچه‌ها را رها می‌کنند و فقط یک بار در روز به سوراخ های آنها سر می‌زنند و به بچه‌ها شیر می‌دهند. شیر آنها 12 درصد چربی دارد.a
5- فك درياي خزر دشمن طبيعي خاصي نداشته و تا يك قرن پيش بيش از يك ميليون فك در درياي خزر زندگي مي‌كرد. در اوايل قرن گذشته، ساليانه ۱۶۰ هزار قلاده ازاين فك‌ها توسط روس‌ها براي استفاده از پوست، گوشت و روغن آنها شكار مي‌شدند. تعداد فك‌هاي خزر به دليل كشتار بي‌رويه آن در سالهاي گذشته، برداشت بي‌رويه منابع آبزيان مورد تغذيه فك‌ها، ورود انواع آلاينده‌ها به درياي خزر، بدام افتادن در تور صيد ماهي و كشته شدن توسط ماهيگيران، نوعي بيماري ويروسي انتقال يافته از سگ و گرگ و آب شدن يخ‌هاي محل زادآوري بر اثر افزايش گرماي زمين كاهش يافته و از گونه‌هاي در حال انقراض است. a
a
منابع : a
1- ابراهيمي، مهرگان، فرهنگ‌نامه حيات وحش ايران، نشر طلايي، 1390a
2- ضيايي، هوشنگ، راهنماي صحرايي پستانداران ايران، سازمان حفاظت محيط زيست، 1375 a
3- http: //www.mehrnews.com ، تاريخ خبر: 28/10/1390a
4- //www.farsnews.com>، تاريخ خبر: 29/7/1390a
5- //www.jamejamonline.ir>، تاريخ خبر: 23/5/1389a
6- //isdle.ir/news> ، تاريخ خبر: 16/6/1390a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a