رودك عسل‌خوار
رودک عسل‌خوار a
نام فارسی: رودک عسل‌خوارa
نام انگلیسی: Honey Badger,Ratela
نام علمی: Mellivora capensisa
خانواده: راسوها (Mustelidae)a
a
جمعیت: نامعلوم و كمياب.a
زیست‌گاه: رودك عسل‌خوار در زيست‌بوم‌هاي متنوعي از جنگل‌تا حواشي نواحي بياباني، و در اقاليم نه به شدت مرطوب، يا گرم و خشك دیده می‌شود. در ایران در درختچه‌زارها، حاشیه رودخانه‌هاي مناطق نیمه خشك زیست می‌كند. a
پراکنش: در قاره آسيا از فلسطين و شبه جزيره عربستان تا تركمنستان، جنوب غربی قزاقستان، شرق هند و نپال، در آفريقا و ايران، در خوزستان، گلستان، كرمان، يزد و فارس پراکنده است. a
اندازه: طول سر و تنه 65 تا 75 سانتي‌متر، دم 18 تا 25 سانتي‌متر، ارتفاع 23 تا 28 سانتي‌متر، وزن 9 تا 16 كيلوگرم. جثه ماده رودك عسل‌خوار‌از نر آن كوچك‌تر است.a
ریخت‌شناسی: شباهت زيادي به رودك معمولي دارد. برخلاف اكثر پستانداران، رنگ پشت آن سفيد يا خاكستري متمايل به زرد و رنگ پهلوها و زير بدن كاملاً سياه است. در ناحيه سر، نوارهاي سياه و سفيد وجود ندارد. ناخن‌های دست چاقوشكل، خمیده و بیش از سه سانتی‌متر و ناخن‌های پاهای عقب صاف و یك و نیم سانتی‌متر است. پوزه پهن و كوتاه، جمجمه سنگین و عضلات آرواره قوی، چشم‌ها كوچك و تیره و پوست بدن شل است.a
رژیم غذایی: رودك عسل‌خوار گونه‌ای همه‌چیزخوار است. از پستانداران كوچك نظیر جربیل، سنجاب‌های زیرزمینی، لاك‌پشت، مار، مارمولك، تمساح‌هاي كوچك، قورباغه، پرندگان و تخم‌آن‌ها، لاشه حيوانات، بی‌مهر‌گان مانند عقرب، كرم و برخی گیاهان و میوه‌ها تغذیه می‌كند. به خوردن عسل علاقه فراواني دارد.a
a
زادآوری: احتمالاً در ايران در اوايل پاييز جفت‌گيري مي‌كنند. مدت آبستني شش تا هفت ماه است. يك تا دو بچه مي‌زايد. طول عمر در حدود 26 سال است.a
وضعیت حفاظتی: گونه كمياب و در معرض خطر است.a
a
مطالب قابل توجه: a
- رودك‌عسل‌خوار حيواني مرموز و شبگرد است. این حیوان به‌صورت تنها زندگی می‌کند و حداکثر در دسته‌های 3تایی دیده‌شده‌است. رودک جوان از هنگام به دنیا آمدن تا حاملگی بعدی، در کنار مادر می‌ماند. a
- غذای مورد علاقه این‌گونه، عسل و لارو زنبورهای عسل است و به‌همین دلیل رودك عسل‌خوار نامیده می شود. نكته مهم در بوم‌شناسی این‌گونه همزیستی این‌گونه با پرنده عسل‌یاب است. پرنده كندوی عسل را می‌یابد و مسیر رسیدن به كندو را با آواز خواندن به رودك نشان می‌دهد و رودك بعد از خوردن غذای خود باقیمانده را برای پرنده می‌گذارد.a
دشمن شماره یک رودك عسل‌خوار، مزرعه‌داران پرورش زنبورند.a
- به‌علت ايجاد بوهاي بسيار تند و تهوع‌آور از غده‌هاي زير دم،داشتن دندان‌هاي تيز و آرواره‌هاي قوي، پوست كلفت و چرم مانند و حالت تهاجمي به او لقب جنگ‌جوي بدون رقيب داده‌اند. رودك قادر است در پوست خود كه بسيار شل است بچرخد و با اين عمل مي‌تواند حتي حيواني را كه پشت گردنش را گرفته است گاز بگيرد. در كتاب ركورد‌هاي گنيس به‌عنوان بي‌باك‌ترين جانور معرفي شده‌است. چنانچه حيوان نابالغ را در اسارت نگهداري كنند بسيار دست‌آموز مي‌شود و به حيواني كاملاً مطيع، مهربان و فعال تبديل مي‌شود.a
- با ناخن‌هاي قوي خود سوراخ‌هايي مي‌كند و يا در سوراخ‌هاي طبيعي، شكاف سنگ‌ها و سوراخ درختان لانه مي‌سازد و سطح آن را به وسيله مواد گياهي مختلف مي‌پوشاند.a
- گاهي اوقات مردم بومي با كندن لانه و يا ريختن آب به‌داخل آن حيوان را بيرون كشيده و به قتل مي‌رسانند. در تركمن‌صحرا از چربي آن به عنوان دارو استفاده مي‌كنند. a
a
منابع : a
1- ضيايي، هوشنگ، راهنماي صحرايي پستانداران ايران، سازمان حفاظت محيط زيست، 1375 a
- به پيوند‌ها رجوع شود.a