رودك (‌گوركن)

رودک/ گوركن a

a

نام فارسی: رودک/ گوركنa

نام انگلیسی: Eurasian Badger a

نام علمی: Meles melesa

خانواده: راسوها (Mustelidae)a

a

جمعیت: نامعلوم.a

زیست‌گاه: در مناطق جنگلي، استپي و نيمه بياباني زندگي مي‌كند.a

پراکنش: در آسيا، اروپا، شمال آسيا و در ايران از مناطق شمال غربی خراسان تا مازندران، تهران، اصفهان، آذربایجان، کردستان، زنجان، لرستان و فارس پراکنده است.a

اندازه: طول بدن این حیوان 56 تا 90 سانتی‌متر، طول دم 12 تا 20 سانتي‌متر، ارتفاع بدنش تا30 سانتی‌متر و وزن 10 تا 17 كيلوگرم است. در فصل پاييز وزن آن افزايش مي‌يابد. جثه ماده رودك‌از نر كوچك‌تر است.a

ریخت‌شناسی: جثه به اندازه يك سگ كوچك، دم کوتاه و کلفت، پوزه‌ی باریک، گوش‌های کوچک ولی قابل مشاهده، گردن کوتاه، پاهای کوتاه و ضخیم و کف‌پای پوشیده از موهای نرم دارد. چنگال‌های پاهای جلو بسیار بلند و خمیده و برای کندن زمین مناسب است. موهای بدنش خشن‌، نسبتاً بلند و به‌رنگ خاکستری و زیر شکم و پاهایش سیاه است. دو نوار سیاه‌رنگ در دو طرف صورت از گوش‌ها تا نوک پوزه و نوار پهن سفیدی در وسط این دو نوار سیاه از پشت سر تا بالای پوزه امتداد دارد. در رودك استخوان فك پايين از جمجمه جدا نمي‌شود.a

رژیم غذایی: رودک همه‌چیز خوار و بيشتر گياهخوار است. از پستانداران کوچک، خزندگان، قورباغه، پرندگان وتخم آن‌ها، کرم خاکی، ریشه، دانه و میوه‌ی گیاهان، قارچ، حشره‌ها و لارو آن‌ها و لاشه‌ی حیوانات تغذیه می‌کند.a

a

زادآوری: ‌از اواخر زمستان تا اوايل تابستان جفت‌گيري مي‌كند. اغلب تأخير باروري دارد و دوره آبستني ممكن است به 9 تا 12 ماه برسد. معمولاً سه تا پنج بچه مي‌زايد. چشم‌ها در چهار هفتگي باز مي‌شوند. تا شش ماهگي وابسته به والدين هستند و پس از يكسال مي‌توانند توليد مثل كنند. نر و ماده تا آخر عمر با هم زندگي مي‌كنند. طول عمر رودك در طبيعت حدود 15 و در اسارت 19 سال است.a

وضعیت حفاظتی: خطري اين حيوان راتهديد نمي‌كند.a

a

مطالب قابل توجه: a

- رودك شبگرد است. معمولاً قبل از غروب خورشيد از لانه بيرون مي‌آيد. گاهي در روز نيز مشاهده مي‌شود. غالباً به‌صورت جفت يا اجتماعي زندگي مي‌كند.a

- گوركن‌ها غالباً به‌صورت جفت يا اجتماعي زندگي مي‌كنند. گوركن نر و ماده تا آخر عمر باهم مي‌مانند و گاهي تا چند نسل از يك خانواده از يك لانه استفاده مي‌كنند. گاهي اوقات و در صورت فراهم بودن غذا به‌قدر كافي، 12 رودك با هم در يك لانه زندگي ‌مي‌كنند. رودك‌هايي كه در يك لانه زندگي مي‌كنند، داراي قلمرو مشتركي هستند و باهم از آن مواظبت و دفاع مي‌كنند.a

- لانه گوركن‌ها بسيار جالب است. اين‌ خانه‌ها از تونل‌ها يا راهروهايي با طول دهها متر تشكيل شده كه چندين سوراخ براي خروجي و تهويه هوا دارد. طول راهرو تا محل لانه گاهي به ده متر مي‌رسد. لانه را بسيار تميز نگه مي‌دارد و سطح آن را به وسيله مواد گياهي مختلف مي‌پوشاند، گاهي اوقات در صبح زود مواد بستر را جهت هوادهي از لانه بيرون آورده و ساعت‌ها آنها را در معرض هوا قرار مي‌دهد. در اطراف لانه فضاهايي را جهت توالت، آفتاب گرفتن و زمين بازي ايجاد مي‌كند.a

- حيوانات بسيار بازيگوشي هستند. در مناطق سردسير زمستان‌ها براي مدتي طولاني در لانه مي‌مانند و احتمالاً چند روزي به خواب زمستاني فرو مي‌روند.a

- رودك حيوان پر جرأتي است. در مقابل حمله حيوانات بزرگ‌تر و حتي پلنگ با استفاده از فك و دندان‌هاي قوي‌اش به شدت آن‌ها را گاز مي‌گيرد و از خود به خوبي دفاع مي‌كند. در انتهای بدن خانواده راسوها غده‌ای وجود دارد که براي دفاع از خود بوی شدید و زننده‌ای از آن تولید می‌کنند.a

- گاهي اوقات مردم بومي با كندن لانه و يا ريختن آب به داخل آن حيوان را بيرون كشيده و به قتل مي‌رسانند. در تركمن‌صحرا از چربي آن به عنوان دارو استفاده مي‌كنند. ولي با وجود اين، به‌علت شبگرد بودن، همه‌چيز خوار بودن و نداشتن دشمن طبيعي در حال حاضر خطري جدي نسل آن را تهديد نمي‌كند.a

a

منابع : a

1- ضيايي، هوشنگ، راهنماي صحرايي پستانداران ايران، سازمان حفاظت محيط زيست، ‏1375 a

2- ابراهيمي، مهرگان، فرهنگ‌نامه حيات وحش ايران، نشر طلايي، 1390a

- به پيوند‌ها رجوع شود.a

رودك

رودك

رودك

رودك