دوپاها
DIPODIDAE- دوپاهاa
a
از خانواده دوپاها تا کنون 10 گونه در ایران شناسایی شده است. اعضاي این خانواده، دست‌های بسیار کوچک، پاهای بلند، و دمی دراز و معمولاً به منگوله‌ای با انتهای سفید رنگ ختم دارند. دویدن دوپاها مانند کانگورو، به صورت جهش‌های بلندی است که با استفاده از دم و پاها صورت می‌گیرد. برخی از آنها قادرند تا سه متر به هوا بپرند. علاوه بر آن، دم به منزله فرمان عمل می‌کند و در تغییر جهت حیوان نقش عمده‌ای بر عهده دارد. دوپاها گاهی اوقات مانند خرگوش‌ها چهار دست و پا راه می‌روند. تعداد انگشتان پاهای عقب در برخی سه عدد و در برخی دیگر پنج عدد است. a
بر خلاف تصور، زیستگاه دوپاها فقط دشت‌ها و مناطق بیابانی نیست، بلکه برخی از گونه‌ها در مناطق سرد استپی و یا مناطق کوهستانی مرتفع بالای 2500 متر مانند ارتفاعات اطراف دریاچه تار واقع درشهرستان دماوند نیز مشاهده می‌شوند.a
دوپاها مانند سنجابک‌ها و برخی سنجاب‌ها دارای یک جفت دندان پیش آسیا در آرواره بالا هستند (به استثنای جنس Jaculus و Pygeretmus که مانند موش‌ها فاقد این دندان می‌باشند). a
لانه معمولاً در عمق 50 سانتی‌متری از سطح زمین قرار دارد و به یک راهروی اصلی و چندین راهرو خروجی ختم می‌شود. دوپاها در طول روز و گاهی نیز شب‌ها دهانه و سوراخ خود را مسدود می‌کنند، این عمل بیشتر به خاطر حفظ حرارت و رطوبت لانه و ایجاد میکروکلینای مناسب در فصول گرم است. a
دوپاها شبگردند. برخی از آنها خواب زمستانی و برخی نیز خواب تابستانی دارند. بعضی از آنها مانند دوپای کوچک قادرند با سرعت 45 کیلومتر در ساعت بدوند. برخی دیگر نیز مانند پامسواکی‌ها در طول یک شب می‌توانند کیلومترها راه بروند. دوپاها مسافت زيادي را از لانه خود براي تغذيه طي مي‌كنند و به دلیل عدم دسترسی سریع به لانه می‌توان آنها را برای مدت طولانی تعقیب و دستگیر کرد. دوپاها عموماً گیاه‌خوارند ولی گاهی از حشرات نیز تغذیه می‌کنند. در طبیعت آب نمی‌نوشند ولی در اسارت گاهی اوقات به آب احتیاج دارند. حس شنوایی، بویایی، و بینایی قوی‌ای دارند. از فواصل دور خطر را حس می‌کنند و بوی غذا را تشخیص می‌دهند. تولیدمثل دوپاها، بر خلاف اکثر جوندگان کم و بستگی به آب و هوا، و به خصوص میزان و پراکندگی باران سالیانه دارد، در عوض طول عمر دوپاها نسبتاً زیاد است و گاهی به شش سال می‌رسد.a
دوپاها طعمه مناسبی برای گوشت‌خواران محسوب می‌شوند. دوپاها در اسارت به خوبی زندگی می‌کنند و به همین دلیل برخی آنها را به عنوان حیوان خانگی نگهداری می‌کنند.a