سنجاب ايراني
سنجاب ایرنیa
a
a
نام فارسی: سنجاب ایراني/ زاگرسيa
a
نام انگلیسی: Persian Squirrela
a
نام علمی: Sciurus anomalus a
a
خانواده: سنجاب‌ها(Sciuridae)a
a
a
جمعیت: نامعلومa
پراکنش: در غرب و جنوب غربی آسیا، قفقاز و جنوب شرقی اروپا، در ایران در مناطق جنگلی زاگرس، از سردشت در آذربایجان غربی تا چهارمحال و بختیاری، لرستان، گهکیلویه و بویر احمد و فارس زندگی می کند.a
زیستگاه: قسمت‌هایی از کوه‌های زاگرس، که از درختان بلوط پوشیده شده، محل زندگی سنجاب ایرانی است.a
اندازه: طول بدن این پستاندار 20تا 24 سانتي‌متر، طول دم ان در حدود 13 تا14 سانتي‌متر و وزنش 300 گرم است.a
ریخت‌شناسی: سنجاب ایرانی جثه‌ای متوسط، دمی بلند و پشمالو(که 3/2 طول بدن است) و چشمانی درشت دارد. موهای پشت بدن آن به رنگ خاکستری، سینه و شکمش زرد و دمش قرمز رنگ است. البته هر چه از قسمت‌های شمالی جنگل های زاگرس به سمت جنوب می‌رویم، رنگ دم به نارنجی تا زرد روشن تغییر می‌کند. گوش‌های این سنجاب کوتاه اما برجسته است که در نوک آنها تعدادی موی بلند دیده دیده می‌شود. در دست‌هایش 4 و در پاهایش 5 ناخن تیز و بلند دارد.a
a
رژیم غذایی: سنجاب ایرانی از میوه‌ها و دانه‌های درختان و جوانه‌ها و احتمالاً تخم پرندگان تغذیه می کند.a
زاد آوری: سنجاب ماده در بهار بچه می‌زاید. دوران بارداری حدود 30 روز می‌باشد. بچه‌ها در هنگام تولد بی مو و با چشمان بسته هستند که در یکسالگی بالغ می‌شوند. حدود 15 سال در اسارت عمر می‌کنند.a
a
وضعیت حفاظتی: جمعیت این گونه در ایران در حال کاهش است.a
a
مطالب قابل توجه: a
1- سنجاب ایرانی به‌دلیل رفتار تغذیه‌ای خاص، به تکثیر در ختان جنگل کمک زیادی می‌کند. سنجاب ایرانی در مناطقی از رشته کوه زاگرس زندگی می‌کند که هنوز در آنها درخت‌های بزرگ بلوط باقی مانده باشد. زیرا میوه‌ی بلوط، غذای اصلی این پستاندار است. سنجاب‌ها به پنهان کردن دانه‌های بلوط و ذخیره کردن آنها علاقه‌ی زیادی دارند. آنها میوه‌های بلوط را جمع‌آوری و در شکاف صخره‌ها، درون تنه‌ی پوک درخت‌ها و به خصوص زیر خاک مخفی می‌کنند. در فصل زمستان، که دیگر بلوطی روی درختان باقی نمانده است، به جست و جوی آن چه زیر خاک دفن کرده‌اند، می پردازند. اما چون جانورانی بسیار فراموش کارند، نمی‌توانند همه‌ی آنها را پیدا کنند. دانه‌های باقی مانده در بهار جوانه می‌زنند و درخت‌های جدیدی به‌وجود می‌آورند.a
a
2- سنجاب‌ها دم بلند و پشمالو دارند. هنگام احساس خطر، به کمک ناخن‌های بلند و تیز‌شان به سرعت از درخت بالا می‌روند و با استفاده از دم بلند خود، از شاخه‌ای به شاخه‌ی دیگر می‌پرند. این دم در هنگام پرش، به حفظ تعادل آن ها کمک می‌کند. سنجاب‌ها جانورانی پرتحرک و پرجنب و جوش هستند. نه فقط از درختی به درخت دیگر می‌جهند، بلکه با مهارت عجیبی بالا و پایین نیز می‌پرند. سنجاب‌ها هنگام خواب، از دم خود به جای بالش استفاده می‌کنند. این کار به آنها کمک می‌کند گرمای بدنشان حفظ شود. یکی دیگر از وظایف دم، تولید علایمی برای برقراری ارتباط با دیگر سنجاب‌هاست. در حقیقت، سنجاب‌ها با تکان دادن دم می‌توانند با هم ارتباط برقرار کنند.a
a
3- سنجاب ایرانی معمولاً لانه نمی‌سازد بلکه از سوراخ‌ها و حفره‌های داخل درختان به‌عنوان لانه استفاده می‌کند. سنجاب‌ها بعد از انتخاب حفره در درختان، سطح آن را با علف‌های نرم می‌پوشانند و شب‌ها در لانه به استراحت می‌پردازند. اگر آشیانه سنجاب با هجوم کک‌ها یا مزاحم‌های دیگر مواجه شود، سنجاب از آنجا رفته و آشیانه جدید می‌سازد.a
4- سنجاب ايراني روزها فعال است و بیشتر به صورت انفرادی زندگی می‌کند. در تابستان بیشتر فعالیت سنجاب حدود 2 تا 3 ساعت بعد از طلوع خورشید می باشد. در زمستان سنجاب فعالیت‌های خود را در آغاز و وسط روز به اتمام می‌رساند و در آشیانه خود تا روز بعدی می‌ماند. در سرمای شدید سنجاب‌ها برای نگه‌داشتن دمای بدن خود، لانه‌شان را با سنجاب‌های دیگر تقسیم می‌کنند. مهمانان با گرم شدن هوا لانه را ترک می‌کنند.a
5- سنجاب ایرانی علاقه کمی به آبتنی دارد اما شناگر ماهریست.a
6- غده عرق سنجاب ايراني در زیر پاهایش است. وقتی که گرم هستند و یا تحرک دارند جای پای خود را روی سطوح خشک می‌گذارند. این بو همچنین برای علامت گذاری درختان در قلمرو آنها استفاده می‌شود. a
7- جمعیت سنجاب ايراني به‌علت آفت و قطع بی‌رویه درختان بلوط و جمع‌آوری میوه‌های بلوط توسط مردم و اسارت این حیوان زیبا توسط شکارچیان مخصوصاً در منطقه کردستان برای فروش به مردم به‌شدت در حال کاهش است و نسل این حیوان رو به نابودیست.a
a
منابع : a
1- ابراهيمي، مهرگان، فرهنگ‌نامه حيات وحش ايران، نشر طلايي، 1390a
2- ضيايي، هوشنگ، راهنماي صحرايي پستانداران ايران، سازمان حفاظت محيط زيست، 1375 a
3- http: //irna.ir، کد خبر 30152518a
4- http: //www.irandeserts.coma
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a
a