موند
a
رودخانة مند (موند)a
كليات: a
از رودخانه‌هاي مستقل حوضة آبريز فرعي مند مي‌باشد كه در مركز شهرستان خور موج جريان دارد.a
حوضه آبريز آن در استان‌هاي فارس، بوشهر و بخش كوچكي از هرمزگان قرار دارد.a
پيشينه: a
نام قديمي مند نهر سكان (تكان يا تيكان) بوده است. ولي بعلت شيب كم و حركت آرام آب آن به ماند نيز شهرت دارد، اسم ديگر آن سيتاكوس بوده كه اين نام باقي مانده دورة سلوكيان است كه نئارخوس از فرماندهان اسكندر در مسير كيش به خوزستان از اين رودخانه گذشته و به شهر مزامباريا يا ريشهر يا بوشهر رسيده است.a
سرچشمه: a
رودخانه موند از ارتفاعات شمال غربي شيراز سرچشمه مي‌گيرد و در واقع از بهم پيوستن دو رود شور و قره آغاج (دژگاه) بوجود مي‌آيد. چين خوردگي‌هاي زاگرس جنوبي و كوه‌هاي خرمن كوه ( با ارتفاع 3165متر)، قله تودج(با ارتفاع 2960 متر) و كوه دلو(با ارتفاع 3097 متر) مهمترين بلندي‌هاي آن هستند.a
رودخانه‌هاي فرعي: a
رودهاي جم، شور، قره آغاج، فيروزآباد، دارالميزان،سيمكان، باغان، سنا، شورمكان، اهرم، دشت پلنگ و چيزدشتي به آن مي‌ريزند.a
آبادي‌هاي محل گذرa
رودخانه مند از آبادي‌هاي جموليا، پيرشاه غيب، درگوجنوبي، درگو شمالي، بي كسان، خاني بالا و پايين، دمناو، ناري، فقيهه صالحي، گزت گهوله، كوري، سركمر، برم صاد، يرم، محمد حيدري، بهرام حسن، بريد، شالك، خور زيارت مي‌گذرد، شهرهاي فسا، لار، جهرم، فيروزآباد، قيروكارزين، جويم، اوز، كوشكار و خورموج كانون‌هاي مهم شهري اين رودخانه هستند.a
طول، عرض، عمقa
طول رودخانه مند از محل تلاقي دو شاخه قره آغاج و شور حدود 210 كيلومتر و از سرچشمه قره آغاج حدود 735 كيلومتر مي‌باشد. پهناي رودخانه بعلت ملايم بودن شيب بستر به 250 متر نيز مي‌رسد. جهت جريان رودخانه شرق به غرب مي‌باشد.a
وسعتa
مساحت حوضة آبريز رودخانه مند حدود 48000 كيلومتر مربع بوده كه حدود 33000 كيلومترمربع آن مناطق كوهستاني و 15000 كيلومتر مربع بقية آن دشت و كوهپايه‌اي است.a
ساير اطلاعات: a
60 درصد وسعت حوضة اين رودخانه را مناطق مرتفع و كوهستاني تشكيل مي‌دهد.a
رودخانه داراي آب دائمي است ولي در حين عبور از اراضي نمكي و شور در استان بوشهر آب آن غير قابل استفاده مي‌گردد. شيب متوسط رودخانه مند يك درصد مي‌باشد.a
آبدهي سالانه رودخانه به طور متوسط 1308/7 ميليون متر مكعب مي‌باشد.a
منابع : a
افشين، يدالله، رودخانه هاي ايران، جلد اول، وزارت نيرو و شركت مهندسين مشاور جاماسب، 1373.a
مفخم پايان، لطف الله، فرهنگ رودهاي ايران، سازمان جغرافيايي كشور،1353.a
جعفري، عباس، گيتاشناسي ايران، جلد دوم (رودها و رودنامه هاي ايران)، گيتاشناسي، 1376.a
بديعي، ربيع، جغرافياي مفصل ايران، جلد اول، اقبال، 1362.a