جراحي
a
a
رودخانة جراحيa
كليات: a
يكي از رودخانه‌هاي مهم و مستقل حوضة آبريز خليج‌فارس و درياي عمان است كه قسمت اعظم آن در استان خوزستان واقع شده و در شمال غرب و شمال شرق بندر ماهشهر وشهر شادگان و در شهرستان‌هاي كهكيلويه، بهبهان و رامهرمز جريان دارد.a
سرچشمه: a
جراحي از بهم پيوستن دو رودخانه اعلاء (الله يا رامهرمز) و مارون در محلي به نام چم هاشم (آبادي‌امامزاده علي) تشكيل مي‌شود. دامنه‌هاي جنوبي و جنوب غربي زاگرس مياني سرچشمه اصلي رودخانه جراحي هستند.a
رودخانه‌هاي فرعي: a
جراحي از جمله رودخانه‌هايي است كه رودهاي زيادي از آن منشعب مي‌شوند از جمله رودخانه‌هاي نهر آبشار، نهرام الصغري، نهر جديد، نهر جعفري، نهر جنجيري، نهر خزعليه، نهر ديمه، نهر سعدي، نهر شاخه، نهر شادگان، نهر شيخ، نهر عبودي، نهر قره خان سفلي، نهر قطراني، نهر گان، نهر مسلم، نهر ميسر.a
جراحي در دشت شادگان بدو شاخه تقسيم مي‌شود يك شاخه بنام نهر شادگان به كارون ملحق مي‌شود و وارد خليج‌فارس مي‌گردد، شاخة ديگر به نام اصلي جراحي پس از قطع جادة ماهشهر به آبادان در غرب بندر ماهشهر وارد خورموسي (خليج فارس) مي‌شود.a
آبادي‌هاي محل گذرa
رودخانه جراحي از آبادي‌هاي هرابي، چم صلبي، رميله عليا و سفلي، حسينيه عليا و سفلي، ابوعلميه، شهر رامشير، سن، مستوفي آباد، نوشادي، بوجزير عليا، صفحه، كزلي عليا، عكسه عليا و سفلي، عبوديان قديم، زنات، ريحانه، حديد، بنوار عليا و سفلي، حلامه عليا و وسطي، شهرك بعثت، شهرك شهيد چمران، سيد لطيف، مقطوع عليا، وسطي و سفلي، حمزه عليا، وسطي و سفلي، البوعلايج عليا، وسطي و سفلي، گرگر عليا، هژاگله،ربيده، خشاب، نهر ناصر، شادي، زيارتگاه، شاه مرضيه، چقال عليا، آلبوبغيم، مرزعاري، صفايي، شهرشادگان، سعدي و عبودي مي‌گذرد.a
طول، عرض، عمقa
طول رودخانه جراحي از محل تلاقي دو رود اعلا و مارون تا مصب آن در خورموسي 210 كيلومتر و از سرچشمة مارون تا مصب آن در خليج‌فارس 520 كيلومتر است.a
عرض جراحي در مناطق مختلف متفاوت است و از 100 تا 200 متر مي‌باشد. عمق آب آن هم به طور متوسط 2 تا 3 متر است. جهت جريان رودخانة شمال شرق به جنوب غرب است.a
وسعتa
مساحت حوضة آبريز رودخانة جراحي حدود 23245 كيلومترمربع است كه حدود 10910 كيلومتر مربع آنرا مناطق كوهستاني و 12325 كيلومتر مربع باقي مانده آنرا دشتها و مناطق كوهپايه‌اي تشكيل مي‌دهند.a
a
ساير اطلاعات: a
بستر رودخانه جراحي در مناطق كوهستاني يكنواخت و در نواحي پايين دست بعلت فرسايش بيشتر عريض تر شده و داراي پيچ و خم زيادي است و در برخي نواحي مثل اطراف شادگان بعلت افت شيب به شاخه‌‌هاي متعددي تقسيم مي‌شود. متوسط شيب جراحي كمتر از يك درصد است.a
آب رودخانة جراحي دائمي بوده و در ماه فروردين بيشترين آب را دارد. آبدهي سالانه آن به طور متوسط 600 ميليون مترمكعب و حداكثر آبدهي لحظه‌اي آن (دبي) 600 مترمكعب در ثانيه اندازه‌گيري شده است.a
منابع : a
افشين، يدالله، رودخانه هاي ايران، جلد اول، وزارت نيرو و شركت مهندسين مشاور جاماسب، 1373.a
مفخم پايان، لطف الله، فرهنگ رودهاي ايران، سازمان جغرافيايي كشور،1353.a
جعفري، عباس، گيتاشناسي ايران، جلد دوم (رودها و رودنامه هاي ايران)، گيتاشناسي، 1376.a
بديعي، ربيع، جغرافياي مفصل ايران، جلد اول، اقبال، 1362.a
a