تالاب پريشان

تالاب پريشانa

a

موقعيت: تالاب پريشان ( فامور) در قسمت جنوبي رشته كوه زاگرس، میان کوهستان فامور در 12 کیلومتری جنوب شرقی شهرستان کازرون و 125 کیلومتری غرب شیراز (مرکز استان فارس) واقع شده است.a

وسعت: مساحت تالاب بر اساس تصاوير ماهواره‌اي به 4200 هكتار مي‌رسد. در فصول و سال‌های پرباران و یا سال‌ها و فصول خشک وسعت متغیری دارد و بیشترین گسترش آن در فصل بهار (اردیبهشت ماه) و کمترین وسعت را در فصل پايیز دارد.a

تالاب پریشان یک تالاب تکتونیکی (چاله ایجاد شده در اثر تغییرات سطح زمین) است و در زون کم‌شیب و فرو رفته (ناودیس) کازرون - پریشان و در میان رشته کوه‌های مرتفع تا نسبتاً مرتفع آهکی و مارنی قرار دارد. a

ارتفاع: ارتفاع آن از سطح آب‌های آزاد 820 متر است. گفتنی است تالاب بین‌المللی پریشان با تالاب بالادست آن ( تالاب بین‌المللی ارژن) با فاصله خطی کمتر از 15 کیلومتر، اختلاف سطحی معادل 1195 متر را دار است که در نوع خود پدیده کم‌نظیری است.a

عمق: میانگین عمق تالاب حدود 1.5 تا 2.5 متر در فصول كم آبي و پرآبي متغيراست و عمیق‌ترین قسمت های تالاب در بخش غربی آن قرار دارد. حداکثر عمق اندازه گیری شده حدود 5 متر است.a

منابع تأمين آب: بخش مهمی ازآب تالاب از طریق چشمه‌ها تامین می‌شود که در اطراف تالاب و یا در زیر تالاب بروز و ظهور دارند. سه چشمه آبرفتي و پانزده چشمه آهكي به تالاب پريشان جريان مي‌يابند. ساختار زمین‌شناسی و جنس كارستي (آهكي دشت ارژن و پریشان) نفوذ آبهاي سطحي حاصل از اقليم منطقه را موجب و ذخیره گاه منابع آبي زير زميني منطقه را تشكيل مي‌دهد. a

مهمترين چشمه‌ها شامل پل‌آبگينته، ناركي، شيخ، هلك، سي‌سخت و آب‌مورك هستند كه از به هم پيوستن برخي از اين چشمه‌ها، رودخانه فامور ايجاد مي‌شود كه از سمت شرق به درياچه مي‌ريزد. نهر عربان نيز از سمت شرق وارد درياچه مي‌شود.a

تالاب ارژن از ديگر منابع تأمين كننده آب درياچه است كه به دليل اختلاف ارتفاع بين اين تالاب و درياچه پريشان، آب از اين تالاب از طريق حفره‌اي كه در كف قرار دارد به تالاب پريشان جريان يافته و از چشمه هاي اطراف پريشان تالاب بروز مي‌يابد.a

بارش و دما: تالاب پريشان و حوزه آبخيز آن در يك منطقه نيمه‌خشك قرار دارد. متوسط بارندگی سالانه منطقه پریشان حدود 437 میلیمتر است که با توجه به الگوی مناطق خشک و نیمه‌خشک از 117 میلیمتر تا 696 میلیمتر در یک دوره 20 ساله در نوسان بوده است.a

متوسط بارش سالانه نواحي دشت و ارتفاعات حوضه پريشان ( ايستگاه پريشان) بترتيب 467 و528 ميليمترمحاسبه گرديده است. متوسط بلند مدت بارندگي (1387-1367) 435.2 ميليمترحداقل و حداكثر آن به ترتيب 170 و 696 اندازه گيري شده‌است.a

ميانگين دماي سالانه در حوضه پريشان در دشت 21.3و در ارتفاعات 19.8درجه سانتي‌گراد است. ميانگين تبخير20 ساله در ايستگاه تبخيرسنجي پريشان 2597.3 ميليمتر برآورد شده‌است.a

a

نوع تالاب: تالاب پريشان از نوع تالاب‌هاي دائمي با آب شيرين است. a

a

حفاظت و مديريت: تالاب پريشان در سال 1355 به عنوان تالاب‌های با اهمیت بین المللی در کنوانسیون رامسر ثبت شده است. اين تالاب از سال 1350 بنام منطقه حفاظت شده ارژن و پريشان تحت حفاظت سازمان محيط زيست قرار دارد.a

a

عوامل تهديد تالاب: خشكسالي و كم‌آبي با منشأ اقليمي و انساني؛ برداشت بي‌رويه از آب‌هاي زيرزميني با احداث چاه‌هاي عميق و نيمه‌عميق و كور شدن چشمه‌ها در پي احداث جاده در اطراف درياچه مهمترين عامل تهديد تالاب است. a

برهم زدن توان اكولوژيك تالاب با بهره برداري‌هاي بي رويه و دخالت‌هاي كارشناسي نشده از ديگر عوامل تهديد تالاب مي‌باشند كه به موارد ذيل خلاصه مي‌شود.a

- آسيب به پوشش گياهي تالاب با چراي بيش از حد و قطع ني، آتش‌زدن نيزارها و بيشه‌زارهاي اطراف درياچه به منظور گسترش زمين‌هاي كشاورزي، موجب ناپايداري خاك و رسوب آن به درياچه شده و كاهش عمق، كاهش اكسيژن، تخريب محل تخم‌گذاري و زيستگاه آبزيان در كف درياچه را در پي خواهد داشت. a

- شكار و صيد بي‌رويه ماهي و پرندگان.a

- ورود پساب‌هاي كشاورزي و فاضلاب انساني كه كاهش اكسيژن در آب را با رشد بيش از حد جلبك‌ها موجب مي‌شود ضمن آنكه سموم دفع آفات نباتي نيز باعث مسموميت مرگ و مير آبزيان مي‌شود. a

- وارد كردن ماهي‌هاي غير بومي مانند كپور معمولي كه موجب كاهش تعداد و وزن ماهي‌هاي بومي شده و ممكن است برهم خوردن تعادل اكولوژيك درياچه را در پي داشته باشد.a

a

وضعيت درياچه پريشان: با توجه به خشكسا لي وخشك شدن چشمه‌هاي درياچه و محدود شدن آبدهي به يك چشمه و پر شدن مسير سيلاب‌ها، وضعيت تالاب را در تابستان 1390در شرايطي قرار داده كه در صورت عدم تزريق آب از چاه‌ها و منابع اطراف، تالاب حيات زيستمندان تالاب به‌طور كامل از ميان مي‌رود. در حال حاضرسازمان حفاظت محيط زيست در قالب طرح حفاظت از تالابهای ایران و با همکاری جوامع محلی اقدام به احیای بخش‌های کوچکی از تالاب کرده تا تنوع زیستی منطقه به سرعت احیاء شود كه چشمه بنگ یکی از اين نقاط مي‌باشد كه محل امنی برای زیست گونه‌های آبزی و کنارآبزی مختلف به‌شمار می‌رود كه شاهد آن ورود شنگ به تالاب و چشمه بنگ بعد از سه سال است. اتمام عمليات احداث سد نرگسي در بخش بالاده كازرون و هدايت قسمتي از آب اين سد در آينده نزديك مهمترين راه نجات درياچه پريشان از نابودي است.a

a

اهميت وجاذبه هاي طبيعي: ارزش و اهميت تالاب پريشان به طور خلاصه عبارتنداز: a

- منبع تغذيه و پناهگاه جانوران از قبيل ماهي‌ها و پرندگان.a

- جذب توريست از طريق پروژه‌هاي تفرجگاهي و تفريحي مانند صيد ماهي.a

- كمك به اقتصاد ساكنين منطقه از طريق بهره‌برداري‌هاي مناسب از توانهاي زيست محيطي درياچه در دامپروري و صيد ماهي توسط صيادان محلي. a

a

گياهان: طبق آخرین اطلاعات رسمی منعکس شده ( اطلس مناطق حفاظت شده) 407 گونه گیاهی در منطقه شناسایی شده‌است. مهمترين گياهان تالابي درياچه عبارتند از: تيزك كه نام محلى آن خار ماهى است و غذاى اصلى ماهى زردك (گونه بومى) مى‌باشد. پيرز، سريش، پشم لاخى، گوشاب، آلاله آبزی، یال‌اسبی و جگن از گونه‌هاي مهم ديگر مي باشند. در اطراف تالاب پریشان درختان بید،ا کالیپتوس و گز با گیاهان خانواده جگن نواری سبز را به وجود آورده‌اند.a

ماهيان: تالاب پريشان داراي چندگونه ماهى بومى شامل: ماهى زردك، ماهى سرخه، ماهى دمبرك و مارماهى آب شيرين و همچنين چندگونه ماهى وارداتى نظير ماهى كپورمعمولي، ماهى فيتوفالك، آمور، کاراس، گامبوزيا مى باشند. برخي ماهیان غیر بومی تالاب پریشان در اثر عدم رعایت اصول صحیح کارگاهی و جریان سیلاب در حوالی تالاب، از کارگاه‌های پرورش گرمابی به درون تالاب راه یافته‌اند.a

دوزيستان : قورباغه مردابي معمولي تنها دوزيست تالاب است.a

خزندگان: a

a

1- لاک پشتa

در این تالاب به‌وفور لاک‌پشت یافت می‌شود.این جانور از ماهیان منطقه تغذیه می‌کند و به تورهائی که در دریاچه ریخته می‌شود حمله کرده و ماهیان در تور را زخمی می‌کند. لاک‌پشت تالاب پریشان از گونه Mauremy cuspia می‌باشد.a

2- مار آبیa

جمعیت این گونه در تالاب پریشان بسیار فراوان است. رنگ آن غالباً سیاه با لکه‌های سفید متمایل به خاکستری در زیر شکم است. طول آن معمولاً به یک متر می‌رسد، غذای اصلی آن ماهی و قورباغه است. مار آبی تالاب پریشا از گونه Natrix tesselata می‌باشد.a

از ديگر خزندگان و از راسته مارها تیرمار، مار جعفری، مار شاخدار ایرانی و مار چيلبر در اطراف تالاب زيست مي‌كنند.a

a

پرندگان: پرندگان بومي و مهاجر زيادي در زمان پرآبي در درياچه زيست مي‌كنند. مهمترين گونه‌هایی که در این منطقه تاکنون دیده شده و در منابع سازمان حفاظت محیط زیست از آنها نام برده شده‌است عبارتند از : پلیکان پاخاکستری، پلیکان سفید، اردک مرمری، اردک سرسفید، چنگر معمولی، غاز پیشانی سفید، درنا معمولی، کفچه‌نوک، غاز خاکستری، پاشلک بزرگ، عقاب دریایی دم‌سفید، اگرت بزرگ، کشیم بزرگ، حواصیل شب، اگرت کوچک، گیلار، اردک بلوطی، اکراس سیاه، فلامينگو، کاکایی سرسیاه، گیلانشاه بال سفید، خروس کولی دم‌سفید، بالابان، یلوه آبی، یلوه خالدار، طاووسک، سلیم کوهی، پاشلک بزرگ، عقاب شاهی، عقاب تالابی، بوتیمارشب، کشیم کوچک، حواصیل ارغوانی، گاوچرانک، حواصیل زرد، سرسبز، دراج، ماهی خورک سینه سفید، ماهی خورک ابلق، سسک، کبک، جغد تالابی. a

a

پستانداران: شنگ يا سگ آبي مهمترين پستاندار آبزي تالاب پريشان است. اطراف تالاب پستانداراني نظير قوچ و میش، بز و پازن، آهو، خدنگ، خرس قهوه‌ای، گرگ، گراز، پلنگ، گوزن زرد ایرانی و تعدادي گونه‌هاي جوندگان زيست مي‌كنند. a

a

a

منابع : a

- بهروزي راد، بهروز، تالاب‌هاي ايران،سازمان جغرافيايي نيروهاي مسلح، 1386a

http: //irna.ir/NewsShow- کد خبر: 30441858 31/03/1390 a

http: //www.irna.ir/NewsShow- کد خبر: 252813 11/06/1389 a

www.earthwatchers.org-a

www.irandeserts.com/article-a

http: //shilatfars.blogfa.com-a

-//www.ichto.ir/Default.aspx?tabid=1357> پژوهشكده گردشگريa

http: //www.wetlandsproject.ir/Persian/report-. طرح حفاظت از تالاب هاي ايران- درياچه پريشانa

عنوان گزارش: گزارش پايش تالاب پريشان درسال 1388a

عنوان گزارش: بررسي تاثيرات جانبي برداشت آب از چاههاي اطراف تالاب پريشانa

- http: //www.mehrnews.ir/News تاريخ خبر 17/1/1390a

www.mehrnews.com/fa/News- تاريخ خبر 7/3/1390a

- www.mehrnews.com/fa/news تاريخ خبر 8/5/1390a

www.mehrnews.com/fa/News- تاريخ خبر 28 /9/1389a

www.mehrnews.com/fa/News- تاريخ خبر 12/6/1389a