منشورهاي بازالتي دماوند
ستون‌هاي بازالتي دماوندa
a
موقعيت: ستونهای بازالتی دماوند در جاده هراز و منطقه آب اسک قرار دارد. ارتفاع ستون‌ها تا 10 متر هم می‌رسد.a
هنگامي كه جريان گدازه بازالتي از دهانه آتشفشان خارج مي‌شود، شروع به سرد شدن مي‌كند. در حين سرد شدن و مبدل گشتن به يك لايه سنگ بازالتي، ممكن است در ضخامت آن درزه هايي بوجود آيند كه توده‌اي از سنگ را به شكل ستون با مقطع 3، 5، 6 يا 7 ضلعي در بر بگيرند. شبكه‌اي از اين درزه ها لايه سنگ بازالت را به مجموعه‌اي از ستون‌هاي منشوري مبدل مي‌كند كه در كنار يكديگر قرار گرفته‌اند و به وسيله درزه هاي منظم احاطه شده اند. دليل تشكيل چنين سيستمي از درزه تا حدودي پيچيده است. پيدايش فرم ابتدايي آنها به زمان سرد شدن گدازه بازالتي بر مي گردد. با ادامه سرد شدن و انجماد گدازه، بر اثر انقباض بيشتر، اين مجموعه درزه كه بر روي سطح گدازه تشكيل شده بودند، به داخل گدازه كه حالا ديگر لايه سنگ بازالتي است، توسعه يافته و سه بعدي مي گردد (در بعد عمق هم توسعه مي يابد). a
ستون‌هاي منشوري مخصوص سنگ‌هاي آتشفشاني بوده و انقباض ناشي از انجماد گدازه و نيروي كششي ايجادي باعث كشش در سه جهت موازي با سطح گدازه و با فاصله زاويه اي 120 درجه از يكديگر اثر مي كنند. در نتيجه تأ ثير اين نيروها، تودة آذرين در جهت قائم به ستون‌هاي شش گوش مستقيم مي گردد معمولاً رديف منشورهاي عميق‌تر منظم‌تر از رديف منشورهاي بالايي گدازه است.a
a
a
a
a
منابع : a
- امري كاظمي، علي‌رضا، اطلس توانمندي‌هاي ژئوپارك و ژئوتوريسم ايران، سازمان زمين شناسي و اكتشافات معدني كشور، 1388a
- به پيوند‌ها رجوع شود.a
a