افعي دماوندي
افعی دماوندیa
a
a
a
a
نام فارسي: افعی دماوندیa
a
نام انگليسي: Latifi,s Vipera
a
نام علمي: Montivipera latifii a
a
خانواده: افعی‌ها (Viperidae)a
a
جمعيت: نامعلومa
a
پراکنش: تنها در ایران در دامنه‌ی جنوبی البرز مرکزی پراکنده است.a
a
زيست‌گاه: افعی دماوندی در مناطق کوهستانی البرز زندگی می‌کند.a
a
اندازه: طول بدن این مار حداکثر به 79 سانتی‌متر می‌رسد.a
a
ريخت‌شناسي: سری مثلثی شکل و مردمکی کشیده دارد و روی سر از فلس‌های ریز پوشیده شده است . دو فلس بالای چشمی یک پارچه و بزرگ است. در قسمت جلویی آرواره‌ی بالا، یک جفت دندان نیش با حرکت لولایی دارد. تنه‌ی این مار قوی، دمش کوتاه، فلس های سطح پشتی به رنگ خاکی تیغه‌دار است. سطح پشتی به‌رنگ خاکی روشن همراه با نقش و نگارهای قهوه‌ای رنگ زیگزاگ یا تنها یک خط ممتد روی ستون مهره دیده می‌شود. سطح شکمی زرد رنگ و دارای نقطه‌های ریز سیاه رنگ است.a
a
رژيم غذايي: افعی دماوندی از جوندگانی مانند ول، مارمولک و حشره‌هایی مانند ملخ تغذیه می‌کند. a
a
زادآوري: افعی دماوندی ماده تخم گذار- زنده زاست و اواخر فصل تابستان نوزادان به دنیا می‌آیند. لقاح آن داخلی است. a
a
وضعيت حفاظت: این‌گونه آسیب‌پذیر و نیازمند اقدامات حفاظتی ویژه می‌باشد.a
a
a
مطالب قابل توجه: a
a
1- افعی دماوندی با داشتن دو نقش و نگار متفاوت، در میان خانواده‌ی افعی منحصر به فرد است. پس از کشف این افعی در سال 1967 میلادی، ابتدا دانشمندان فکر می‌کردند افعی‌های زیگزاگ، گونه مار متفاوت از افعي‌هاي با يك خط صاف در سطح پشتي هستند. اما سرانجام 5 سال پس از کشف آن‌ها، دکتر محمود لطیفی، که این افعی به نام او نام‌گذاری شده است، موفق به تکثیر این مار در اسارت شد و خزنده‌شناسان به چشم خود دیدند که یک افعی دماوندی باردار هم نوزادان دارای طرح زیگزاگ و هم نوزادان دارای طرح خط‌دار به دنیا آورد.a
2- افعی دماوندی به دلیل پراکنش کم و تخریب زیست‌گاه در فهرست سرخ اتحادیه‌ی جهانی حفاظت از طبیعت ثبت شده است. جاده‌هایی که در البرز مرکزی بین تهران و شهرهای اطراف آن و به خصوص بین تهران و ساحل دریای خزر کشیده می‌شود، زیست‌گاه محدود این افعی را تکه تکه کرده است. توسعه‌ی این جاده‌ها سبب تبدیل زمین‌های اطراف آن ها به ویلا و پارک و کارخانه می‌شود.a
3- افعی دماوندی به دليل زندگی در مناطق سرد کوهستانی، یک مار تخم‌گذار- زنده زاست؛ یعنی تخم های خود را درون بدنش حمل می کند تا نوزادها کامل شوند و به دنیا بیایند. این روش تولید مثلی به مادر امکان می دهد تخم‌ها را درون بدن خود به محل‌های مناسب حمل کند تا آن‌ها گرم بمانند و رشد کنند. افعی دماوندی در هر زایمان 5 تا 10 نوزاد به دنیا می‌آورد. دوران بارداری در حدود 100 روز به طول می انجامد.a
4- سم این افعی بر خلاف سایر مارهای جنس افعی نزدیک به ان، فاکتورهای سمی قوی‌تر و موثرتر و ضریب کشندگی بالایی دارد. سم بعضی افعی‌ها دارای ترکیباتی است که همان طور که پس از گزیدن، با باز کردن دیواره‌ی رگ‌ها و ایجاد خونریزی وسیع داخلی قادر به از کار انداختن سیستم بدن انسان و کشتن یک فرد بالغ است، در صورت استفاده‌ی هدایت شده نیز قادر به از بین بردن سیستم عروق خونی یک بافت سرطانی و از کار انداختن و از بین بردن یک غده‌ی سرطانی است. اما سم افعی دماوندی، در عین قوی و منحصر به فرد بودن، هنوز چندان مورد مطالعه قرار نگرفته است.a
a
مآخذ: a
1- ابراهيمي، مهرگان، فرهنگ‌نامه حيات وحش ايران، نشر طلايي، 1390a
2- لطيفي، محمود، مارهاي ايران، سازمان حفاظت محيط زيست، 1364a
3- محمديان، حسن، خزندگان و دوزيستان ايران، شب‌پره، 1382a
4- http: //www.irandeserts.coma