گل خورك
گل‌خوركa
a
نام فارسی: گل‌خورك/ اَشلمبوa
نام انگلیسی: Mud Skipper a
نام علمی: Boleophthalmus dussumieri a
خانواده: گاو ماهيان (Gobiidae)a
جمعیت: نامعلوم a
پراکنش: در اقيانوس هند و رودخانه‌هاي حوزه خلیج فارس و دریای عمان( دجله، كارون، گابريك، سرباز) زندگي ميكند. a
زیستگاه: نواحی جزر و مد سواحل گلي و اطراف جزاير مرجاني آب‌هاي شور و گرمسیری محل زندگی این ماهی است.a
اندازه: طول بدن اين ماهي حداكثر به 18 سانتي‌متر مي‌رسد. a
ریخت شناسی: بدن اين ماهي پوشيده از فلس‌هاي ريز، سري بزرگ و چشماني درشت است. رنگ بدنش خاكستري تا قهوه‌اي با لك‌هاي تيره در سر و بدن و 2 يا 3 رديف لكه سفيد رنگ روي دومين باله پستي است. باله‌هاي شكمي متصل به‌هم، دهان بزرگ و لب‌هاي كلفت و گوشتي دارد.a
رژیم غذایی: از بي‌مهرگاني مانند ميگو و خرچنگ‌هاي كوچك و حشرات خشك‌زي لا‌به‌لاي ريشه درختان حرا تغذیه می‌کند.a
زادآوری: تخم‌ريزي ميكند و لقاح آن خارجي است.a
وضعیت حفاظتی: از وضعيت اين گونه اطلاع دقيقي در دست نيست.a
a
مطالب قابل توجه: a
1- گل‌خورك‌ها را ماهيان دوزيست و يا دو تنفسی مي‌نامند. اين ماهي براي زندگي در خشكي سازگاري‌هايي پيدا كرده است. گل خورك‌ها قادر به تنفس از هوا نيز هستند. وجود رگ‌هاي خوني در پوست و حفره دهاني سبب جذب اكسيژن از هوا مي‌شود و آب شش‌اين ماهي نيز تا حدودي مي‌تواند از هوا اكسيژن دريافت كند. a
گل‌خورك توسط باله‌هاي سينه‌اي تغيير شكل يافته و به‌هم چسبيده خود مي‌تواند بر روي خشكي چند برابر طولش بجهد. a
در زير جشم آنها اندامي پياله مانندي وجود دارد كه در حقيقت چين خوردگي پوستي است. اين بخش كاسه اي شكل، آب را درون خود ذخيره مي كند. هنگامي كه ماهي بيرون از آب قرار مي‌گيرد احتمال خشك شدن چشم زياد مي شود، لذا گل خورك در مواقع لازم چشم خود را درون اين پياله فرو برده و مرطوب نگه مي‌دارد.a
2- گل‌خورك‌ها براي دفاع از خود و تخم‌گذاري، با پر كردن دهان از گل و پرتاب آن به بيرون چاله‌هايي به عمق تا 50 سانتي‌متر حفر مي‌كنند. a
3- گل‌خورك‌ها در هنگام جزر و پايين رفتن آب با پنهان شدن در ميان علف هاي دريايي يا درون آبگيرها و حفره‌هايي كه خود ايجاد مي‌كنند در محل بين جزر و مدي باقي مي‌مانند. گل خورك‌ها هنگامي كه در خارج از آب هستند فعاليت هايي همچون بالا رفتن از درختان مانگرو، تغذيه، ارتباط با يكديگر و دفاع از قلمرو در انجام مي‌دهند و هنگام مد و بالا آمدن آب به حفر‌ه‌هاي خود مي‌روند.a
4- گل‌خورك‌ها خود طعمه پرندگان، ماهی‌های صیاد، خرچنگ‌هاي بزرگ و تمساح پوزه كوتاه در رودخانه سرباز است.a
a
مآخذ: a
1- ابراهيمي، مهرگان، فرهنگ‌نامه حيات وحش ايران، نشر طلايي، 1390a
2- عبدلي، اصغر، ماهيان آب‌هاي داخلي ايران، نقش مانا، 1378a
a