درياچه بختگان

تالاب بختگانa

a

موقعيت: درياچه‌هاي بختگان و طشك دو فرونشست ميان‌كوهي هستند كه در مواقع پرآبي به‌هم پيوسته و تشكيل يك درياچه را مي دهند. اين دو درياچه در فاصله 50-160 كيلومتري شرق شيراز و درغرب شهرستان ني‌ريز در استان فارس قرار دارند. a

وسعت: مساحت درياچهýهاي بختگان و طشك برطبق آماركنوانسيون رامسر به ترتيب 85000 هكتار و 41000 هكتار برآورد شده است كه درفصول خشكي سطح آن‌ها به صفر مي‌رسد. بخش شمالى درياچه بختگان با نام درياچه طشک و بخش جنوبى آن با نام درياچه بختگان معرفى شده است. كه در مواقع پرآبي به‌هم مي‌پيوندند. بازوهاى شمالى و جنوبى آن در فصول گرم، خشک و کفه‌هاى نمکى را تشکيل مى‌دهند.a

ارتفاع: دامنه ارتفاع اين دو درياچه از سطح آب های آزاد 1525 متر تا 1540 متر است. a

بلندترین نقطه جزیره گنبان است كه 1734 متر از سطح دریا ارتفاع دارد. a

عمق: ارتفاع بيشينه آب در بختگان 2متر و عمق متوسط آن 1.30متر و براي درياچه طشك بيشينه عمق 1.3 و حداكثر عمق 0.5 متر در مواقع پرآبي اندازه‌گيري شده است.a

منابع تأمين آب: از مهمترين منابع تامين كننده آب، رودخانه كر و سيوند وسه رشته زهكش در بخش غربي آن است ولي قسمت اعظم آب بوسيله سيلابهاي ناشي از بارندگي‌هاي شديد در سالهاي پرباران تامين مي‌گردد. علاوه بر موارد فوق دو چشمه يكي در شمال غربي درياچه طشك بنام گمبان و ديگري در جنوب شرقي درياچه بنام چشمه آبگرم سهل آباد تامين كننده بخشي از آب درياچه و تالابهاي مجاور آن هستند، البته اين ميزان آب نسبت به ميزان آب رودخانه هاي كر و سيوند و زهكش‌ها، رقم بسيار ناچيزي است. درحال حاضر تنها نياز آبي درياچه از طريق ورودي آب چشمه گمبان، ريزش‌هاي جوي و سيلابهاي فصلي تأمين مي‌شود.a

بارش ودما: داراي اقليم نيمه‌خشك با بارش متوسط 230 ميلي‌متر و دماي متوسط سالانه 15 درجه سانتي‌گراد است. a

نوع تالاب: درياچه بختگان شامل تالاب‌‌هاي به هم پيوسته ني‌ريز، كمجان و بختگان است. تالاب بختگان و طشك از نوع تالاب هاي داخلي، تكتونيكي، فصلي و شور مي باشند.a

حفاظت و مديريت: درياچه بختگان ( شامل بختگان و طشك ) در سال 1354 دركنوانسيون رامسر به ثبت رسيده‌اند. اين درياچه در غالب پارك ملي بختگان تحت نظارت سازمان حفاظت محيط زيست قرار دارد.a

وضعيت درياچه بختگان: بيش از 80% از درياچه بختگان تا تيرماه 1390 خشك شده‌است. در حال حاضر تنها نياز آبي درياچه از طريق ورودي آب چشمه گمبان در درياچه طشك، ريزش‌هاي جوي و سيلابهاي فصلي تأمين مي‌شود. a

مهمترين راه جلوگیری از روند خشك شدن تالاب اختصاص حقابه دریاچه بختگان است. بستن چاه‌هاي غيرمجاز و افزايش راندمان آبياري با اجراي سيستم هاي آبياري باراني و قطره‌اي از ديگر راه‌هاي بقاي درياچه است.a

اهميت و جاذبه‌هاي طبيعي: a

- درياچه پارك ملي بختگان به‌واسطه دارا بودن جزاير كوچك و بزرگ يكي از مكان‌هاي مناسب جهت تخمگذاري و زيستگاه زمستانه پرندگاني بوده که از روسيه و دشت‌هاي سيبري به ايران مهاجرت مي‌كنند و توسط سازمان بين‌المللي حيات پرندگان به‌عنوان زيست‌گاه با اهميت براي پرندگان معرفي شده است.a

- درياچه بختگان در مواقع پرآبي باعث افزايش رطوبت هوا در منطقه شده و به علت بلند بودن ارتفاع کوه‌هاي پيرامون ني‌ريز، رطوبت حاصله در هواي همان منطقه باقي مانده و باعث ثمردهي درختان انجير، بادام، رز و زيتون در کوه‌ها مي‌شده است.a

- آب درياچه درمجاورت مصب شيرين است و جهت مزارع پرورش ماهي استفاده مي شود.a

- درياچه بختگان با مناظر و چشم‌اندازهاي زيبا جاذبه‌هاي خوبي براي گردشگران طبيعت‌گرد دارد.a

مخاطرات و عوامل تهديد تالاب: خشكسالي و كم‌آبي با منشأ اقليمي وانساني؛ برداشت بي‌رويه از آبه‌اي زيرزميني با احداث چاه‌هاي عميق و نيمه‌عميق، سد‌سازي در بالادست و روي رودخانه‌هاي كر و سيوند و حق‌آبه كم درياچه از اين دو رود و تبديل چند ده هزار هكتار از اراضي مجاور به زمين‌هاي كشاورزي، چراي احشام از گياهان مرتعي، جمع‌آوري تخم پرندگان، توسعه آبزي پروري در بستر چشمه گمبان، مهمترين عامل تهديد تالاب بختگان است. a

خشك شدن دائمي تالاب بختگان تأثيرات مخربي بركشاورزي، محيط زيست وسلامت ساكنين منطقه مي گذارد به‌طوري كه؛a

- باخشك شدن تالاب، پرندگان مهاجر كه پيش از اين دو تا سه ماه در تالاب بختگان اقامت داشتند و تخمگذاري مي‌كردند، ديگر در اين تالاب حضور نخواهند داشت. زمانیکه دریاچه پرآب بوده است 30 هزار پرنده آبزی و کنارآبزی زمستان را در آن منطقه سپری می کردند.a

- خشکي درياچه بر ميكروكليماي منطقه اثرمنفي مي گذارد، ديگر بخار آبي از درياچه برنخواهد خواست و در نتيجه محصولات کوهي نيريز و استهبان (به ويژه انجير و بادام) به شدت کاهش خواهد يافت.a

- با خشکي درياچه، توفان شن و نمك از شوره‌زارهاي به جا مانده از درياچه با رسوبگذاري به اراضي كشاورزي، مراتع وجنگل هاي اطراف آسيب مي‌رساند. نمک‌های بادآورده برای تندرستی انسان‌های ساکن اطراف و جانوران اهلی و وحشی هم زیان‌آور است و بیماری‌های پوستی، ریوی و چشمی افزایش می یابد. مانند بيماري سالك.a

تنوع گياهي: پوشش گياهي در تالاب بختگان به فيتوپلانگتون‌هاي درياچه، نوار ساحلي، مصب درياچه با مجاورت آبراهه‌هاي شيرين درياچه، خشكي‌هاي داخل وارتفاعات اطراف درياچه دسته‌بندي مي‌شوند.a

فيتوپلانكتونها مانند داتومه در نواحي با شوري بالاي درياچه به فراواني يافت مي شوند. پوشش گياهي در نواحي ساحلي به‌طور عمده شامل گز، علف شور، جگن، ني، قليا، سازو و در دشت‌هاي استپي گون، درمنه، انجير، بادام كوهي، است.a

آبزيان: شوري آب درياچه بيش از پنجاه گرم در ليتر است و درآن آرتيما، پاروپايان، نماتودها و صدفيان حضور دارند.a

دوزيستان: قورباغه در منطقه فراوان است.a

خزندگان: شامل انواع مارها، مارمولك،سوسماران و لاك‌پشت مي‌باشد.a

پرندگان: تاكنون 95 گونه پرنده در تالاب بختگان شناسايي شده است كه بيشتر مهاجر و زمستان گذران هستند. مهمترين گونه‌هایی که در این منطقه تا کنون دیده شده عبارتند از: پلیکان پاخاکستری، لك‌لك، پلیکان سفید، اردک مرمری، اردک سرسفید، چنگر معمولی، غاز پیشانی سفید، درنا معمولی، کفچه نوک، غاز خاکستری، پاشلک بزرگ، اگرت بزرگ، کشیم بزرگ، حواصیل شب، اگرت کوچک، گیلار، اردک بلوطی، اکراس سیاه، فلامينگو، کاکایی سرسیاه، گیلانشاه بال سفید، خروس کولی دم سفید، بالابان، یلوه آبی، یلوه خالدار، طاووسک، سلیم کوهی، پاشلک بزرگ، بوتیمارشب، کشیم کوچک، حواصیل ارغوانی، گاوچرانک، حواصیل زرد، سرسبز، دراج، ماهی‌خورک سینه سفید، ماهی‌خورک ابلق، سسک، کبک، هوبره.a

پستانداران: از جمله پستانداران در اطراف درياچه بختگان كل و بز وحشي، قوچ و ميش وحشي، پلنگ، گرگ، روباه معمولي، گربه وحشي، خرس و جوندگان مي‌باشند.a

a

a

منابع : a

a

· بهروزي راد، بهروز، تالاب‌هاي ايران، سازمان جغرافيايي نيروهاي مسلح، 1386a

· http: //www.mohit-zist.coma

· http: //shahr.ir/ViewNewsa

· http: //www.mehrnews.ir تاريخ خبر: 17/1/1390a

· http: //www.iranrivers.ir گزارش بازديد از تالاب بختگان، طشك و مهارلو.a

· http: //isna.ir/isna/News تاريخ خبر: 22/2/1390a

· http: //amirabbas.shakheh.coma

· http: //www.farsnews.com تاريخ خبر: 21/4/1390a

http: //www.mehrnews.com تاريخ خبر: 3/7/1389a

http: //www.mehrnews.com تاريخ خبر: 26/5/1388a

a