نهنگ بزرگ
نهنگ بزرگa
a
نام فارسي: نهنگ بزرگ/ نهنگ آبيa
نام انگليسي: Blue whale a
نام علمي: Balaenoptera musculusa
خانواده: وال‌ها(Balaenopterhdae)a
a
جمعيت: نامعلومa
پراکنش: درهمه‌ي اقيانوس‌ها پراکنده است و در ايران در خليج فارس و درياي عمان ديده مي‌شود.a
زيست‌گاه: محل زندگي نهنگ بزرگ در آب‌هاي گرم اقيانوس‌هاست.a
اندازه : طول بدن نهنگ بزرگ 22.5 تا 24 متر، شيارهاي زير گلويش 55 تا90 عدد، تيغه‌هاي دهاني در هرطرف 270 تا400 عدد و وزن آن 80 تا 180 تن و بزرگ ترين موجود روي زمين است.a
ريخت‌شناسي: بزرگترين موجود زنده روي زمين است. سوراخ‌هاي بيني‌اش در بالا و عقب سر قرار گرفته است. چشم‌ها در دو طرف سر و بالاي گوشه‌ي دهان است. در ناحيه‌ي سينه و شکم تعدادي شيارهاي طولي کم‌عمق و باريک ديده مي‌شود که به سبب چسبيدن قشري از دياتومه، زير بدنش زرد رنگ به‌نظر مي‌رسد. رنگ پشت شکم نهنگ بزرگ آبي تيره با خال‌هاي خاکستري و سفيد است و باله‌ي پشتي کوچکي درقسمت انتهايي بدنش قرار دارد. باله‌ي سينه‌اي يک هفتم طول بدن و قسمت زير آن سفيد رنگ و سقف دهان و تيغه‌هاي دنداني سياه‌رنگ است.a
رژيم غذايي: نهنگ بزرگ از موجودات ريز آبي (پلا نکتون‌ها) و سخت‌پوستاني مانند خرچنگ و ميگو تغذيه مي‌کند.a
زاد آوري: نهنگ‌هاي بزرگ در زمستان جفت‌گيري مي‌کنند و نوزادان پس از تقريباً يک سال به دنيا مي‌آيند. دوران شيرخوارگي حدوداً 7 ماه است و تا 7 سالگي بالغ مي‌شوند. ماده‌ها هر دو تا سه سال بچه مي‌زايند. نهنگ بزرگ تا 80 سال عمر مي‌كند.a
وضعيت حفاظتي: در حال حاضر از وضعيت اين‌گونه در آب هاي ايران اطلاع دقيقي در دست نيست؛ ولي به‌نظر مي‌رسد جمعيت آن‌ها به شدت کاهش يافته باشد.a
a
مطالب قابل توجه: a
1- نهنگ بزرگ، بزرگترين حيوان روي کره‌ي زمين است كه در عين حال از ريزترين موجودات آبزي تغذيه مي‌کند. a
2- نهنگ از مهاجرت دهها ميليون سال پيش يك پستاندار خشكزي به داخل اقيانوس پديد آمده و تبديل به پستاندار آبزي شده است. نهنگ ماهي نيست، باله‌هاي جلويي، همان پاهاي جلويي اجداد آن‌هاست که هنوز پنج انگشت خود را حفظ کرده است. حرکت نهنگ با انتهاي دم عظيم الجثه‌ي افقي‌اش صورت مي‌گيرد که به جلو مي‌رود و با عضله‌هاي بسيار قوي، به بالا و پايين ضربه وارد مي‌کند. اين حرکت درست مثل پارو زدن شخصي است که در عقب قايق نشسته باشد. اعضاي عقبي بدن نهنگ، به جز يک استخوان ساق پا، که 25 سانتي‌متر طول دارد و در انبوه گوشت بدون اتصال به ستون فقرات پنهان شده است، از بين رفته‌اند.a
3- معمولاً نهنگ‌ها با سرعت 30 کيلومتر بر ساعت شنا مي‌کنند. آن‌ها معمولاً 8 تا16 شيرجه‌ي سطحي مي‌زنند که هر يک 15 ثانيه طول مي‌کشد ، بعد از آ ن‌ها، يک شرجه‌ي عميق نيم ساعته مي‌زنند. نهنگ‌هاي آبي آن قدر بزرگ‌اند که قلبشان به اندازه‌ي يک ماشين سواري، وزن زبانشان به اندازه‌ي وزن يک فيل و دمشان به اندازه‌ي يک هواپيماي کوچک است.a
4- نوزادان نهنگ‌ها نيز مانند خود آن‌ها بزرگ هستند. يک نهنگ نوزاد هنگام به دنيا آمدن 7 متر طول و نزديک به 3600 کيلو گرم وزن دارد. اين نوزاد غول پيکر تا 7 ماهگي روزانه 600 ليتر شير مي‌نوشد! در اين سن طول اين بچه نهنگ به 16 متر مي‌رسد.a
5- نهنگ‌ها دندان ندارند و به جاي دندان، تيغه‌هاي شاخي مثلثي شکل بلند و مژ‌گ‌داري به تعداد زياد از سقف دهانشان آويزان است. وال‌ها برخلاف جثه‌ي بزرگشان، از موجودات بسيار ريز آب تغذيه كرده سپس با بيرون دادن آب و فيلتر کردن آن، مواد غذايي را به کمک تيغه‌هاي شاخي و مژک‌ها در دهان نگه مي‌دارند و از آن تغذيه مي‌کنند.a
6- مجراي تنفسي نهنگ در حقيقت يک سوراخ تنفسي است که در بالاترين نقطه‌ي سر قرار دارد و به شش‌هاي بزرگي به وسعت بالن‌هاي لاستيکي منتهي مي‌شود وقتي نهنگ در آب غوطه مي‌خورد، سوراخ هاي بيني‌اش بسته مي‌شود و هواي ذخيره شده، اين امکان را فراهم مي‌آورد تا نهنگ حتي تا يک ساعت زير آب بماند، عطسه‌هاي شديد و رعد آسا او، فواره‌اي تماشايي را به ارتفاع 10 تا 12 متر را شکل مي‌دهد. عطسه‌هاي نهنگ در حقيقت گرماي متصاعد شده از شش بزرگ اين حيوان است که در تماس با هواي سرد، بخار مي‌شود. درست مثل نفس گرم انسان در يک روز سرد زمستاني که به‌صورت بخار مشاهده مي‌شود.a
7- علاوه بر نهنگ بزرگ، 4 نوع نهنگ ديگر در ايران زندگي مي‌کنند که نهنگ برايد، نهنگ باله پشتي، نهنگ خاکستري و نهنگ گوژپشت نام دارند. نهنگ بزرگ، بزر گترين نهنگ است.a
8- از روغن طحال نهنگ براى جلوگيرى از نفوذ آب در بدنه كشتى و لنج‌هاى چوبى استفاده مي‌شود.a
a
منابع : a
1- ابراهيمي، مهرگان، فرهنگ‌نامه حيات وحش ايران، نشر طلايي، 1390a
2- ضيايي، هوشنگ، راهنماي صحرايي پستانداران ايران، سازمان حفاظت محيط زيست، 1375 a
3- //isna.ir>، تاريخ خبر: 04/09/1389a
4- http: //our-environment.mihanblog.coma
a