حشره‌خور كوتوله

حشره‌خوار کوتولهa

a

نام فارسی: حشره‌خوار کوتولهa

نام انگلیسی: Etruscan Shrew (pygmy white-toothed shrew) a

نام علمی: Suncus etruscusa

خانواده: حشره‌خوارها (Soricidae) a

a

جمعیت: نامعلومa

پراکنش: در جنوب اروپا، جنوب غربی آسیا و شمال آفریقا پراکنده است. در ایران تاکنون در دشت مغان، منطقه‌ی تجن در مرز ترکمنستان و گرگان دیده‌شده است. به‌تازگی چند نمونه از آن در جزیره‌ی قشم شناسایی شده است.a

زیست‌گاه: حشره‌خوار کوتوله در علفزار ها، زمین‌های کشاورزی و باغ‌ها زندگی می‌کند.a

اندازه: طول بدن این پستاندار در حدود 36 تا 53 میلی‌متر‌، طول دم آن در حدود 21 تا 30 میلی‌متر و وزنش 5/1 تا 5/2 گرم است.a

ریخت شناسی: جثه‌ای شبیه موش، ولی بسیار کوچک تر، دمی نسبتاً بلند و پوزه ای کشیده و شبیه خرطوم دارد. رنگ دندان ها کاملاً سفید، مو های پشت کوتاه است و به قهوه‌ای مایل به خاکستری می رسد. اما موهای زیر شکم روشن تر است.a

رژیم غذایی: غذای اصلی حشره خوار کوتوله حشره‌ها هستند. a

زادآوری: حشره‌خوار ماده در فصل بهار بچه می‌زاید.a

وضعیت حفاظتی: در حال حاضر اطلاعات زیادی در مورد وضعیت این گونه در ایران وجود ندارد.a

a

مطالب قابل توجه: a

1- حشره‌خوار کوتوله یکی از کوچک‌ترین پستانداران دنیاست که به سبب سوخت و ساز زیاد بدنش‌، مرتب در حال غذا خوردن است و گاهی در روز 80 تا 90 درصد وزن بسیار سبک خود غذا می‌خورد. هرچه یک جانور کوچک‌تر باشد، دمای بدن خود را زودتر از دست می‌دهد و در نتیجه، برای جبران این دمای از دست‌رفته، به غذای بیش‌تری نیاز دارد. اگر غذای کافی در دسترس قرار نگیرد، بلا فاصله می‌میرند. به‌همین دلیل، این پستاندار کوچک هیچ‌گاه به خواب زمستانی فرو نمی‌رود.a

2- حشره‌خوار کوتوله، همان‌طور که از نام آن پیداست، یکی از کوچک‌ترین پستانداران دنیاست که می‌تواند از سوراخی به قطر یک مداد عبور کند! وزن آن به اندازه‌ی یک حبه قند است که بیش از 10 درصد آن را مغز تشکیل می‌دهد. برخی به آن‌ها «موش های خرطوم دار» هم می‌گویند که دلیل این نام‌گذاری، شباهت زیاد آن‌ها به موش‌ها، البته با جثه‌ای کوچک‌تر و پوزه‌ای درازتر است. این پستاندار آنقدر کوچک و ظریف است که اگر آن را لمس کنیم، قلبش می‌ایستد و می‌میرد!a

3- حشره‌خوار‌ها غده‌هایی دارند که بو تولید می‌کند واز این غده‌ها برای جفت یابی استفاده می‌کنند. حشره‌خوارژ‌های کوتوله در اوایل بهار، بوی مخصوص و گاهی صدایی تولید می‌کنند که باعث پیدا شدن و جلب جفت می‌شود. نزدیک شدن نر و ماده، ابتدا با دعوا شروع می‌شود. بعد از 3 تا 4 هفته، 4 نوزاد با بدن بدون مو و چشمان بسته به دنیا می‌آیند. از آن‌جا که بدن آن‌ها مو ندارد، صورتی‌رنگ به‌نظر می‌رسند. از روز سوم به بعد، موهای خاکستری بدن را می‌پوشاند و به‌تدریج تیره می‌شود. بعد از دو هفته، نوزادان شبیه والدین می‌شوند؛ فقط از آن‌ها کوچک‌ترند.a

4- این پستاندار از لانه‌ی متروک سایر جانوران برای زندگی و زاد و ولد استفاده می‌کند، زیرا غذا خوردن فرصت ساختن لانه را به این جانور نمی‌دهد!a

5- حشره‌خوارها چشم‌های بسیار کوچکی دارند و در نتیجه قدرت بینایی شان بسیار ضعیف است. بنا بر این ‌آن‌ها به سایر حواس خود اعم از لامسه، شنوایی و بو یایی بسیار وابسته‌اند. حشره خوارها با وجود دو گوش کوچک و غیر قابل رویت خود خیلی خوب می شنوند. حشره‌خوارها برای پیدا کردن لانه‌ی خود امواجی تولید می‌کنند، این امواج پس از برخورد به موانع به طرف آنها بر می‌گردد و به این طریق راه خود را پیدا می‌کنند.a

6- اگر جانوران دیگر حشره‌خوارها را شکار کنند، آن‌ها با تولید بوی بد باعث فرار حیوان و نجات جانشان می‌شوند. علاوه بر غده‌های تولید بو، برخی حشره‌خوارها در دهان خود غده‌های تولید سم دارند. این غده‌ها سبب می شود که در هنگام شکار، طعمه‌ی خود را بی‌حس کنند.a

7- حشره‌خوار‌ها با تغذیه از تعداد زیادی از حشره‌های زیان‌آور و لارو آن‌ها، در کنترل آفت ها، به‌خصوص در جنگل‌ها و مزرعه‌های کشاورزی، نقش مهمی دارند.a

a

منابع : a

1- ابراهيمي، مهرگان، فرهنگ‌نامه حيات وحش ايران، نشر طلايي، 1390a

2- ضيايي، هوشنگ، راهنماي صحرايي پستانداران ايران، سازمان حفاظت محيط زيست، ‏1375 a

a

1

2

3

4

5

6

7