تالاب گميشان

تالاب گميشانa

a

a

موقعيت: تالاب بینالمللی گميشان به‌صورت نوار نسبتاًٌ باریکی با جهت شمالی - جنوبی در امتداد سواحل شرقی دریای خزر و در 35 كيلومتري شمال غربي گرگان قرار داشته، با بندر تركمن در حدود 24 کیلومتر فاصله دارد. این تالاب تقریباً از دو کیلومتری شمال شهر گمیشان ( گمیش تپه ) آغاز شده و تا مرز ترکمنستان و فراسوی آن یعنی تا 8 کيلومتر در خاک ترکمنستان نيز ادامه پيدا مي‌کند. بنا براين تالاب گميشان از شمال با پايانه خروجي رودخانه بزرگ اترک ( مصب ) و از جنوب با پايانه خروجي گرگان رود ( مصب گرگان رود) مرتبط است.a

وسعت: تالاب بین‌المللی گميشان با مساحت نزديك به20 هزار هکتار و در طول حدود 20 كيلومتر و عرض بيش از 1 كيلومتر ساحل شرقي درياي خزر در كشورمان را محدود كرده است. اين تالاب با انباشت شن در اثر برخورد امواج با نوار ساحلي و ورود آب درياي خزر به آن پديد آمده‌است.a

ارتفاع : ارتفاع تالاب گميشان در 27- متري و پايين‌تر از سطح درياهاي آزاد است.a

منابع تأمين آب: موجوديت تالاب به ورود آب با افزايش سطح آب و كانال‌هاي تبادل آب با درياي خزر بستگي دارد. عمق تالاب به 1متر ( در بخش‌هاي جنوبي) و در بعضي نقاط به 2 متر مي‌رسد. رودهاي گرگانرود و شاخه جنوبي اترك نيز بويژه در مواقع سيلابي وارد تالاب مي‌شوند ولي شرايط كلي تالاب تابع شرايط درياي خزر است. تالاب گميشان در اقليمي قرار دارد كه متوسط بارش ساليانه آن 700 ميلي‌متر است. a

a

نوع تالاب: اين تالاب دائمي و از سواحل آبگير بوده و در طبقه بندي تالاب‌هاي رامسر، جزو تالاب هاي " دريايي - ساحلي " است.a

a

حفاظت و مديريت: در سال 1376، از اين تالاب 14 هزار هکتار به عنوان منطقه شکار ممنوع اعلام شده و تحت كنترل و نظارت سازمان حفاظت محيط زيست قرار داشته و در سال 1382 به‌عنوان يکي از تالاب هاي بين‌المللي کشور در کنوانسيون رامسر ثبت گردید و تحت مقررات اين کنوانسيون قرار گرفت. تالاب بين‌المللي گميشان از سوي سازمان بين‌المللي حيات پرندگان به‌عنوان يکي از زيستگاه‌هاي مهم پرندگان شناخته شده‌است. a

اهميت و جاذبه‌هاي طبيعي: در اين تالاب صيد ماهي توسط صيادان محلي و شيلات انجام شده و در قسمت‌هايي از آن شكار آزاد است. از مراتع اطراف تالاب براي چراي دام استفاده ميa

‌شود. ني و ساير گياهان تالاب در ساخت آلاچيق و پوشاندن سقف خانه‌ها كاربرد دارد. در يكصد هكتار از تالاب نيز طرح پرورش ميگو اجرا شده است.a

وضعيت تالاب: آلودگي نفتي درياي خزر، ريزش پساب‌هاي كشاورزي ( سموم حشره‌كش وكود، ضايعات پرورش ميگو)، شهري وصنعتي، پرورش گونه‌هاي غير بومي (ميگو و قزل‌آلاي رنگين‌كمان) با بر هم زدن نظم و هماهنگي اكولوژيك تالاب و مرگ و مير ماهيان، شكار پرندگان در زمستان و تخريب و تبديل علفزارهاي طبيعي منطقه به‌ويژه در بخش شرقي تالاب به زمين‌هاي كشاورزي، محيط زيست تالاب گميشان را با تهديد مواجه كرده‌است.a

a

گياهان‌: پوشش گياهي تالاب گميشان عبارتند از؛a

گياهان بن‌آبزي مانند ني، لويي.a

گياهان آبزي غوطه‌ورمانند چنگال آبي، بارهنگ آبي‌شانه‌اي.a

گياهان حواشي تالاب مانند علف شور،جارو تركمني، چمن وحشي، يولاف وحشي، آتريپلكس.a

a

ماهيان و آبزيان: حداقل 20 گونه ماهي شناسايي شده كه در تالاب گميشان تغذيه، تخم‌ريزي و زمستان‌گذراني مي‌كنند از جمله كپورماهي، كُلمه، ماهي سفيد، ماهي نه‌خاره و سه خاره، گاو ماهي،كفال، شيشه ماهي، ني‌ماهي، شگ‌ماهي، گامبوزيا، سوف. a

دوزيستان: فورباغه مردابي، وزغ سبز از پرتراكم ترين دوزيستان تالاب مي‌باشند.a

خزندگان: لاك‌پشت بركه‌اي، لاك‌پشت بركه‌اي خزري، جكوي خزري، آگاماي سفيد، كورمار، مارآبي، مار آتشي، لوس‌مار، مارخالدار، مار درفشي، افعي، تيرمار، مارشتري، گوندمار، كفچه مار، از24 گونه خزنده شناخته شده تالاب گمشان مي‌باشند.a

پرندگان‌: بيش از 100 گونه پرنده آبزي، كنارآبزي و خشكزي در تالاب گميشان شناسايي شده است. تعدادي از پرندگان تالاب گميشان عبارتند از: كشيم بزرگ، باكلان، اردك سرسبز، چوب‌پا، پرستوي دريايي، غاز پيشاني سفيد، خروس کولي، کوکر دم‌دراز، کوکر شک سفيد، سليم طلايي، بوف برفي، شاه‌بوف، چکاوک بال‌سفيد، سليم شني، غاز خاکستري، چنگر معمولي، فلامينگوي بزرگ، عقاب دريايي دم سفيد ، عقاب شاهي، دليجه کوچک، اردک سرحنايي، گيلانشاه خالدار، كاكايي، ماهي خورك، آبچيلك، لك‌لك، پليكان.a

پستانداران: از پستانداران بيش از 30 گونه در اطراف تالاب شناسايي شده‌اند مهمترين آن فك درياي خزر(Phoca caspinus) است كه در مرز تالاب و درياي خزر و در مصب رودخانه گرگانرود بيشتر از ساير نقاط ديده مي‌شود.a

با توجه به دائمي بودن تالاب پستانداران ديگري وابسته به آن در نيزارها و حواشي تالاب زيست مي‌كنند از جمله؛ گراز، هامستر، حشره‌خور كوچك، جرد بزرگ، دوپاي كوچك.a

a

a

a

منابع : a

- بهروزي راد، بهروز، تالاب‌هاي ايران، سازمان جغرافيايي نيروهاي مسلح، 1386a

a

- http: //portal.epo.ir/ پرتال سازمان حفاظت محيط زيستa

a

- http: //www.earthwatchers.org/gomishan.htmla

a

- www.khorasannews.com شماره انتشار 17627 27/5/1389a

a